Türkiye’de yerleşmelerin dağılışını etkileyen doğal faktörler

Türkiye’de yerleşmelerin dağılışını birtakım doğal ve beşerî faktörler belirler. Yeryüzünde yerleşmelerin dağılışı dengeli olmadığı gibi Türkiye’de de dengeli değildir. Türkiye’de kıyıdan iç kesimlere ve batıdan doğuya gidildikçe yerleşmelerin sıklığı genellikle azalır.

Türkiye’de Yerleşmelerin Dağılışını Etkileyen Doğal Faktörler

İklim: Türkiye’de sıcaklığın ve yağışın elverişli olduğu kıyı kesimlerde yerleşmeler yoğunken az yağış alan ve sıcaklık şartlarının elverişli olmadığı yerlerde yerleşmeler daha seyrektir:

• Tuz Gölü çevresinde yağışın yetersiz olması, yerleşmeyi azaltmıştır.
• Türkiye’de yüksek kesimlerde sıcaklığın düşük olması, yerleşmeyi olumsuz etkilemiştir.
• Sıcaklık ve yağış şartlarının uygun olduğu Marmara Denizi kıyıları yerleşme için elverişlidir.

Su Kaynakları: Türkiye’de birçok yerleşme; akarsu, göl ve deniz kıyılarında kurulmuştur. Su; tarım, sanayi, içme, kullanma, balıkçılık ve ulaşım açısından hayati bir öneme sahiptir. Bu nedenle su kaynakları çevresinde yerleşmeler toplanmıştır:

• Eskişehir, Amasya gibi şehirler akarsu kenarında kurulmuştur.
• İstanbul, İzmir gibi Türkiye’nin en büyük şehirleri deniz kıyısında kurulmuştur.

Yerşekilleri: Yer şekilleri unsurlarından yükselti, eğim, bakı ve dağların uzanışı; yerleşmeler üzerinde etkilidir. Türkiye, genç oluşumlu bir ülke olduğundan ortalama yükseltisi fazla ve arazi yapısı engebelidir. Bunun sonucunda kısa mesafelerde yerleşme olanakları değişiklik göstermektedir. Dağlık, engebeli ve yükseltinin fazla olduğu yerlerde yerleşme seyrekken iklimin elverişli, engebenin az olduğu yerlerde yerleşme yoğundur:

• Muğla ve Hakkâri çevresinin dağlık ve engebeli olması, yerleşme olanaklarını kısıtlamıştır.
• Bursa çevresinin arazi yapısının düz olması, yerleşme olanaklarını artırmıştır.

Toprak Verimliliği: İklim şartlarının uygun olduğu verimli topraklarda yerleşme sıktır. Tarıma elverişsiz topraklarda yerleşme seyrektir:

• Çukurova, Bursa Ovası; yerleşmenin sık olduğu alanlardır.
• Tuz Gölü çevresinde toprağın tuzlu ve çorak olması yerleşmenin seyrek olmasına yol açmıştır.

Bitki Örtüsü: Türkiye’de ormanların sık olduğu alanlarda yerleşme seyrektir.

• Doğu ve Batı Karadeniz Dağlarındaki ormanlık alanlarda yerleşmeler seyrektir