
Türkiye’nin akarsuları
Türkiye’nin akarsuları, Türkiye'nin akarsuları ve özellikleri nelerdir bu konuda sizlere kısa bilgiler vereceğiz.
Türkiye, akarsu sayısı bakımından zengin bir ülkedir. Ülkemiz, iki yarımadadan oluştuğu için akarsularımızın boyları genel olarak kısadır. Kaynağını Sivas yakınlarındaki Kızıldağ’dan alıp İç Anadolu’da büyük bir yay çizerek Bafra Deltası’ndan Karadeniz’e dökülen Kızılırmak 1355 km’lik uzunluğu ile ülkemizin en uzun akarsuyudur.
Türkiye’deki akarsuların büyük bir kısmı kaynağını ülkemizden alır ve yine sınırlarımızda denizlere veya göllere dökülür. Akdeniz’e dökülen Seyhan, Ceyhan, Göksu, Manavgat ve Aksu; Ege’ye dökülen Büyük Menderes, Küçük Menderes, Gediz ve Bakırçay; Marmara’ya dökülen Susurluk, Gönen ve Biga; Karadeniz’e dökülen Sakarya, Kocaçay, Kızılırmak ve Yeşilırmak bu tür akarsulardandır.
Doğu Anadolu’daki dağlardan doğan Çoruh’un büyük bir kısmı, Türkiye sınırlarındadır. Çoruh, Gürcistan sınırlarından Karadeniz’e dökülmektedir. Kaynağını Doğu Anadolu’daki dağlardan alan Aras ve Kura nehirleri, Azerbaycan’da birleşerek Hazar Gölü’ne dökülmektedir. Yine Doğu Anadolu’daki dağlardan kaynaklanan Fırat ve Dicle nehirleri, Irak sınırları içinde birleşerek Basra Körfezi’ne dökülmektedir.
Ülkemizdeki akarsulardan bir kısmı da kaynağını başka ülkelerden alarak sınırlarımızdan denizlere dökülür. Bulgaristan’dan doğarak Türkiye ve Yunanistan sınırını çizerek Ege Denizi’ne dökülen Meriç ile Lübnan Dağları’ndan doğup Akdeniz’e dökülen Asi, bu tür akarsulardandır.
Türkiye’deki akarsuların genel olarak rejimleri düzensizdir. Kaynağını Karadeniz’deki dağlardan alarak yine Karadeniz’e dökülen akarsuların rejimleri daha düzenlidir ancak buradaki akarsuların seviyesi de karların eridiği ilkbaharda yükselmektedir. Kuzeydoğu Anadolu’da karların geç erimesi ve yaz yağışlarına bağlı olarak akarsuların seviyesi yazın artmaktadır. Ülkemizin büyük bir kısmında yazlar kuraktır. Bu nedenle akarsularımızın büyük bir kısmının seviyesi yazın çekilmekte bazı küçük dereler bu dönemde tamamen kurumaktadır.
Türkiye’nin iç kesimleri ve dağlık alanlarında kış yağışları çoğunlukla kar şeklindedir ve bu karlar ilkbahara kadar yerde kalır. Kaynağını bu yerlerden alan akarsularımızın seviyesi yaz döneminde yükselmektedir. Kaynağını yer altı kaynaklarından alan Manavgat ülkemizin rejimi en düzgün olan akarsuyudur. Türkiye’deki akarsuların genel olarak yatak eğimleri fazladır. Bu nedenle akarsularımızın akışı hızlıdır. Bu durum akarsularımızın hidroelektrik potansiyelini artırmaktadır. Aynı nedenle akarsularımız üzerinde ulaşım yapılabilmesi güçtür. Ağız kısmından itibaren iç kesimlere doğru yaklaşık 10 km’lik kısmı ulaşıma elverişli olan Kocaçay (Bartın) dışında üzerinde ulaşım yapılabilen akarsuyumuz yoktur.
Akarsularımızdan bazıları raftinge elverişlidir. Çoruh, Fırat, Fırtına, Manavgat, Göksu, Köprüçay ve Munzur bunların başlıcalarıdır. Akarsularımız üzerinde yapılmış olan hidroelektrik santrallerden ülkemizin elektrik enerjisi ihtiyacının bir kısmı karşılanmaktadır. Bu barajlar, ayrıca ülkemizdeki taşkınların önlenmesi bakımından da önem taşımaktadır. Akarsularımız üzerinde kurulan baraj göllerinden ve göletlerden elde edilen sular; içme ve kullanma suyu ile tarım alanlarının sulanması için kullanılmaktadır. Akarsularımız ve baraj göllerimizde balıkçılık da yapılmaktadır. Buna göre ülkemizdeki akarsular, ekonomik bakımdan da önem taşımaktadır.
Ülkemizde beş tip akarsu rejimi vardır. Bunlar;
1. Yağmur sularıyla beslenenler; Seyhan, Ceyhan, Aksu, Göksu (Akdeniz Bölgesi)
2. Kar erimeleriyle beslenenler; Karadeniz ve Doğu Anadolu akarsuları
3. Yer altı sularıyla beslenenler; Manavgat ve Köprüçay
4. Gölden çıkan akarsular; Beyşehir gölü-Çarşamba Çayı, Eğirdir Gölü-Kovada, Manyas Gölü-Kocaçay, Ulubat Gölü-Orhaneli,
5. Karma rejimli akarsular; Fırat, Dicle, Kızılırmak, Yeşilırmak
Yorumların her türlü cezai ve hukuki sorumluluğu yazan kişiye aittir. Eğitim Sistem yapılan yorumlardan sorumlu değildir.