Türklerde cihan hâkimiyeti anlayışının ortaya çıkmasında kut inancının etkisi

Türklerde, devletin kutsal olduğu inancı devleti yönetecek ailenin devleti hanedanın ortak malı olarak görmesi ve hanedan üyelerinin tanrı tarafından seçilmesi inancı yaygın olmuştur. Hanedan üyelerinin tanrıdan güç ve görev alarak devleti yönettiği inancı Türklerde İslam’dan önceki en yaygın inançtır.

Türklerde devletin kutsal olmasının kut inancıyla olan ilişkisi cihan hakimiyeti anlayışının da ortaya çıkmasına neden olmuştur. Çünkü tanrıdan güç ve görev aldığı iddiasında bulunan kağan tahakküm kurma gayesiyle dünyanın dört bir yanına sefer düzenleyip devlet sınırlarını genişletmek istemiştir. Buna en güzel örnek Avrupa Hun Devleti’nin kurulması ve Avrupa içlerine kadar ilerlemesidir.

Türkler'de Kut anlayışı, kelime anlamı olarak "kutsal enerji, yaşam gücü" anlamlarına gelmektedir. Bu kavramı biraz daha açacak olursak, bu kutsal gücün, Tanrı tarafından yöneticiye verildiği düşünülür. Bu anlayış, taht kavgalarının da bir bakıma önüne geçmiştir diyebiliriz.

Bu anlayış, ilk olarak, eski Türkler'deki Şamanizm inancında dayanır. Türklerin Müslümanlarla tanışması, Talas Savaşı'nda omuz omuza mücadele vermeleri ve devamında gelişen ilişkilerle İslam'la tanışmaları sonucunda cihan hakimiyeti anlayışı ortaya çıkmıştır. Cihana hakim olmak, İslam'ı diğer coğrafyalara da taşımak ve yaymak, o tarihten sonra Türklerin birincil amacı olmuştur.