10. Sınıf Biyoloji Ders Kitabı Sayfa 104-105-106-107-108-109-110-111 Cevapları Pasifik Yayınları

2. Ünite Ölçme ve Değerlendirme

Okuduğunuz metne göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Bir bilim insanın sahip olması gereken özelliklerin neler olduğunu düşünüyorsunuz?
Cevap: Sabır, azim ve sürekli öğrenme arzusu.

2. Aziz Sancar’ın yaşam hikâyesinde kendisini başarıya götürdüğünü düşündüğünüz ve size ilham veren yönler nelerdir?
Cevap: Karşılaştığı zorluklara rağmen vazgeçmeyişi ve sürekli çalışkan oluşu.

3. Bilimsel çalışmalarda ve toplumsal hayatta etik değerlere sahip olmanın önemini tartışınız.
Cevap: Etik değerler, bilimsel çalışmaların doğruluğunu ve toplumsal güveni sağlar.

Proje Çalışması

Dikkat Etmeniz Gerekenler

• Bu projede sizlerden ulusal ve uluslararası düzeyde düzenlenen proje yarışmalarında dereceye giren biyoloji projelerini incelelemeniz ve bunlardan birini ele alarak sunmanız beklenmektedir.
• Bu proje çalışmasını üçer ya da dörder kişilik gruplar hâlinde yapacaksınız. Çalışma yapacağınız arkadaşlarınızı belirleyerek kendi çalışma grubunuzu oluşturmalısınız.
• Çalışmanız için bir plan oluşturmalısınız. Projenizin verimli olması ve zamanında tamamlanması için aranızda iş bölümü yaparak her bireyin sorumluluklarını belirlemelisiniz.
• Sunmak üzere seçtiğiniz projeyi bilim, toplum, teknoloji, çevre ve ekonomiye katkıları bakımından değerlendirmelisiniz.
• Projenin amacını, yöntemini, sonucunu ve sağladığı yararları içeren bir sunum hazırlamalısınız.
• Sunumunuzda seçtiğiniz projenin üstün ve eksik özelliklerine vurgulamalı, eksik yönlerin geliştirilmesi için öneriler getirmelisiniz.
• Sunumunuzda slayt, bilgisayar, televizyon, etkileşimli tahta, genel ağ, “Eğitim Bilişim Ağı” (www.eba.gov.tr) vb. kaynaklardan yararlanabilirsiniz.
• Hazırladığınız sunuyu sınıf arkadaşlarınızla paylaşmalısınız.
• Sunumunuzu 10 dakikalık sürede sunulacak şekilde hazırlamalısınız.
• Projenizi öğretmeninizin belirlediği tarihine kadar bitirmelisiniz.
Cevap: Bu etkinliği sınıfta arkadaşlarınızla yapabilirsiniz.

Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz.

1. AABbCCDdEeff genotipine sahip bir hücrenin oluşturabileceği gamet çeşidi sayısı aşağı- dakilerden hangisidir? (Genler bağımsızdır.)

A) 2 B) 4 C) 8 D) 16 E) 32
Cevap: C

2. AB Rh (-) bir anne ile O Rh (-) bir babanın aşağıdakilerden hangisinde verilen fenotipte bir çocukları olabilir?

A) A Rh (+) B) B Rh (+) C) AB Rh (-) D) O Rh (-) E) B Rh (-)
Cevap: E

3. Üç farklı genin kromozom üzerindeki durumları aşağıdaki gibidir: Bu canlıların genetik çaprazlaması sonucu oluşan yavrularda aşağıdaki genotiplerden hangisi görülemez? (Krossing over gerçekleşmiyor.)

A) AAbbRR B) AABbrr C) AabbRr D) AaBBrr E) aaBbRR
Cevap: A

4. Bir buğday popülasyonunda tane verimi, soğuğa dayanıklılık, kuraklığa dayanıklılık gibi karakterlerin çeşitliliği ıslah çalışmalarında kullanılacak temel zenginliktir. Bitki ıslahçıları için vazgeçilmez olan bu kaynak, hangi biyolojik kavramla açıklanır?

A) Yapay seçilim B) Genetik varyasyon C) Rekombinasyon
D) Konjugasyon E) Adaptasyon
Cevap: B

5. Yukarıdaki soyağacında verilen özelliğin kalıtım şekli aşağıdakilerden hangisine uymaktadır?

A) Otozomal dominant B) Otozomal resesif C) X’e bağlı dominant
D) Y’ye bağlı dominant E) X’e bağlı resesif
Cevap: B

6. Soyağacında verilen hangi numaralı bireylerin genotipi kesin olarak bulunamaz?

A) 1 ve 6 B) Yalnız 9 C) 6, 7 ve 9 D) 3 ve 9 E) 1 ve 7
Cevap: D

7. Yukarıda karyotipi verilen hücre için aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?

A) Dişi bireye aittir.
B) 22 çift otozom vardır.
C) 1 çift gonozom vardır.
D) Diploit bir kişiye aittir.
E) X kromozomundaki genlerin aleli bulunmaz.
Cevap: E

Yukarıdaki tabloda beş farklı çiftin kan grubu fenotipleri verilmiştir (Eşler tabloda rastgele bir sırayla yer almaktadır.). 8, 9, 10, 11 ve 12. soruları tablodaki bilgilere göre cevaplayınız.

8. Yılmaz’ın O Rh (+) bir çocuğu oluyor. Bu çocuğun annesi tablodaki bireylerden hangisi olamaz?

A) Sinem B) Damla C) Emel D) Sibel E) Melike
Cevap: A

9. Birinci çocukları B Rh (-) kan grubu olan Melike ve Murat’ın ikinci çocuklarının A Rh (+) kan grubundan olma olasılığı nedir?

A) 1/2 B) 1/4 C) 1/8 D) 3/8 E) 1/16
Cevap: D

10. Damla’nın annesinin O Rh (-) kan grubundan olduğu biliniyor. Damla, Kerem ile evli olduğuna göre bunların çocukları kan grubu bakımından kaç farklı genotipte olabilir?

A) 2 B) 4 C) 8 D) 9 E) 12
Cevap: C

11. Aşağıdakilerden hangisi Yılmaz’ın annesinin kan grubu olamaz?

A) A Rh (+) B) B Rh (-) C) O Rh (-) D) AB Rh (-) E) O Rh (+)
Cevap: D

12. Sinem ve Cem bir bebek beklemektedir. Doğacak bebeğin aşağıdaki kan gruplarından hangisine sahip olması, Cem’in kan grubu genotipini kesin olarak belirleyebilmemizi sağlar?

A) A Rh (+) B) AB Rh (+) C) B Rh (+) D) AB Rh (-) E) B Rh (-)
Cevap: E

Yukarıdaki soyağacında otozomal baskın bir hastalığın dört nesil boyunca fenotiplerde ortaya çıkma durumu gösterilmiştir. Baskın alel (A), çekinik alel (a) ile ifade edilmektedir.
13 ve 14. soruları bu soyağacına göre cevaplayınız.

13. Aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenebilir?

A) Hastalığın 4. nesilde ortaya çıkışı, ani bir mutasyondan kaynaklanmaktadır.
B) 2. nesilde hastalığı gösteren dişi bireyler homozigottur.
C) Üçüncü nesildeki hasta bireyler, baskın aleli babalarından almıştır.
D) Birinci nesildeki erkek birey hetorozigottur.
E) Hastalık, dördüncü nesilden beşinci nesile aktarılamaz.
Cevap: C

14. Soyağacında
I. AA
II. Aa
III. aa
genotiplerinden hangilerine sahip birey bulunmamaktadır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III
Cevap: A

15. Bir dişi arının çekinik bir gen bakımından homozigot olduğu bilinmektedir. Buna göre bu arıdan meydana gelen
I. İşçi arı
II. Erkek arı
III. Kraliçe arı
bireylerinden hangisi ya da hangilerinin genotipi kesin olarak bilinir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III
Cevap: B

16. Genetik çalışmalarda kullanılacak organizmaların
I. Hızlı üremeleri
II. Çok sayıda döl vermeleri
III. Belirli karakterler bakımından çeşitlilik göstermeleri
özelliklerinden hangisi ya da hangilerine sahip olması istenir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E

17. Yandaki kavram haritasında I ve II numaralı kısımlara gelecek doğru kavramlar, aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) Akraba evlilikleri Kalıtsal hastalık
B) Kalıtsal hastalık Mutasyon
C) Mutasyon Eşeye bağlı kalıtım
D) Eşeye bağlı kalıtım Kalıtsal hastalık
E) Akraba evlilikleri Mutasyon
Cevap: A

18. İnsanda eşeyin belirlenmesinde
I. Gonozom
II. Otozom
III. Baskın aleller
faktörlerinden hangisi ya da hangileri etkilidir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: A

19. Bir canlı türüne ait bireylerin birbirinden farklı genetik yapılara sahip olmasında
I. Mutasyon
II. Mitoz
III. Döllenme
IV. Mayoz
olaylarından hangilerinin etkisi olabilir?

A) I ve II B) II ve IV C) II ve III D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV
Cevap: D

20. Genler arasındaki mesafenin bilinmesi, genlerin kromozom üzerindeki yerlerinin belirlenmesi için fayda sağlar. Bu amaçla aşağıdaki biyolojik olaylardan hangisinden yararlanılır?

A) Replikasyon
B) Rastgele dağıtım
C) Krossing over
D) Mutasyon
E) Ayrılmama
Cevap: C

21. Genetik kavramlarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Bir canlının fenotipi, genotipten ve çevre koşullarından etkilenir.
B) Belirli bir özellik bakımından çekinik fenotipli bir bireyin genotipi heterozigot olabilir.
C) Diploid bir hücrede her özellik için iki gen vardır.
D) Bir canlının sahip olduğu genlerin toplamı onun genotipini verir.
E) Üreme hücrelerinde bir genin alellerinden sadece biri bulunur.
Cevap: B

Bir genetik uzmanı olduğunuzu ve bir çiftin aile kurmadan size başvurduğunu düşününüz. Erkek kardeşi hemofili, kendisi sağlıklı olan kadın evlendiğinde çocuğunun hemofili hastası olmasından endişe etmektedir. Ona, bu durumla ilgili endişesinde haklı olup olmadığını nedenleriyle birlikte açıklayınız.
Cevap: Kadın, hemofili taşıyıcı olabilir çünkü erkek kardeşi hastadır. Eğer taşıyıcıysa, oğullarının yarısı risk altında olacaktır. Bu nedenle endişesinde haklıdır.

Günümüzde insan karyotipi kolaylıkla belirlenerek öğrenme güçlüğüne yol açan kalıtsal bazı hastalıkların doğum öncesi ya da bebeklikte tespit edilmesi mümkündür. Bu testin bebeklere uygulanıp uygulanmaması konusunda görüş farklılıkları vardır. Bir görüşe göre bireyin ileride yaşayacağı sorunların bilinmesi karşılaşılacak sorunlara karşı ailenin hazırlıklı olmasını, çocuğun ve ailenin eğitiminin erken dönemde planlanmasını sağlayacağından bir avantajdır. Diğer bir görüşe göre ise bu test etik değildir; çocuğun zihinsel faaliyetleri ve yeterliliği konusunda ön yargılara, toplumda ikinci sınıf bir muamele görmesine yol açacağından kaygı vericidir. Bu konuda sizin düşünceleriniz nedir? Tartışınız.
Cevap: Testler, ailelere bilgi sağlayarak erken müdahale imkanı tanır. Ancak, bu bilginin toplumsal damgalanmaya yol açmaması için eğitim ve bilinçlendirme gereklidir.