10. Sınıf Biyoloji Sayfa 183-186 Cevapları

3. Ünite Değerlendirme Soruları

A. Aşağıdaki soruların cevaplarını altlarındaki noktalı yerlere yazınız.

1- Hava kirliliğinin küresel iklim değişikliğiyle ilişkisi nedir?
Cevap: Sera gazlarının artmasıyla atmosfer tarafından tutulan ısının miktarı da artmakta, bu durum da küresel ısınmaya neden olmaktadır. Bilimsel araştırmalar sera gazlarıyla küresel ısınma arasında bir ilişki olduğunu göstermektedir. Küresel ısınmayla atmosferin özellikle yeryüzüne yakın katmanlarının ve yeryüzünün sıcaklığı artmaktadır.

2- Biyobirikimin çevre sorunlarıyla ilişkisi nedir?
Cevap: Biyobirikim ya da biyoakümülasyon, pestisit gibi toksinlerin ya da çevrede nadir bulunan yararlı ve gerekli oligoelementler gibi bazı kimyasal maddelerin bitkiler, hayvanlar, mantarlar ya da mikroorganizmalar gibi organizmaların canlı ya da cansız bölümlerinde ya da organizmalarının tamamında soğurularak birikmesini anlatan bir terimdir. Kirli çevrelerde ya da biyobirikime uygun bazı toksik maddelerin doğal olarak zengin olduğu çevrelerde bu toksik maddelerin biyobirikimi bireyi ve türü her zaman kötü olarak etkilemez.

3- Asit yağmurları nasıl oluşur? Asit yağmurları, oluştuğu bölge dışındaki yerleri de etkiler mi? Neden?
Cevap: Asit yağmurları atmosfere yayılan kükürt dioksit azot dioksit ve karbondioksit gazlarının kimyasal dönüşümlerden geçtikten sonra bulutlardaki su damlacıkları tarafından emilmesi ile oluşur. Asit yağmurları, oluştuğu bölge dışındaki yerleri de etkiler. Bu maddeler gaz halindeyken atmosferin üst katmanlarına kadar yükselebiliyor. Burada su, oksijen ve diğer havayı kirleten kimyasal partiküllerle karışıyorlar.

4- Işık kirliliğinin doğal dengeye zararları nelerdir?

• Ülke ekonomisine ciddi zarar verir. Çünkü ışık kirliliği enerji tasarrufunu sekteye uğratır.
• Doğadaki istisnasız tüm hayvanlar ışık kirliliğinden olumsuz etkilenir ve zarar görür.
• Hem insanların hem de hayvanların göz sağlığı olumsuz yönde etkilenir.
• İnsanların ve diğer canlıların görme yeteneği azalır.
• Ruhsal anlamda fazla ışık insanların psikolojisini olumsuz yönde etkiler.
• Çevrede kirliliğe sebebiyet verir.

5- Ötrofikasyon nedir? Sudaki yaşam için zararları nelerdir?
Cevap: Ötrofikasyon büyük su kitlelerinde gerçekleşen alg ve plankton artışıdır. Ötrofikasyon sulak alan ekosistemlerini bozarak burada yaşayan kuş, balık ve diğer canlıların azalmasına ya da yok olmasına neden olabilir. Ötrofikasyonun ileri safhalarında oksijen tükeneceği için ilgili sistem önce bataklığa sonra çayıra dönüşerek su formundan kara formuna geçer.

6- Hamile kadınların doğrudan çevre kirliliğine maruz kalmaları hâlinde bazen doğumsal anomalilerin görülme nedenini açıklayınız.
Cevap: Çevre kirliliğinin olumsuz etkileri bebeğin anne karnındaki yaşamından itibaren başlamaktadır. Bu tür etkilere maruz kalan hamile kadınların bebeklerinin bazı doğumsal anomalilerle dünyaya geldikleri ve çocukluk dönemlerinde alerjik hastalıklar, büyüme bozuklukları, öğrenme güçlükleri, bağışıklık sistemi bozuklukları, sinir sistemi hastalıkları ve bazı kanser hastalıkları gibi sağlık sorunları yaşadıkları belirtilmektedir.

7- Bilinçsiz tarım faaliyetleri toprak, su ve besin kirliliğini nasıl etkiler?
Cevap: Bilinçsiz yapılan tarım faaliyetleri çok miktarda tarım ilacı, gübre vb. kimyasal maddenin toprağa karışmasına ve toprağın kirlenmesine neden olmaktadır. Ayrıca yanlış sulama da topraktaki minerallerin kaybına ve dolayısıyla toprağın verimsizleşmesine yol açmaktadır.

8- Radyoaktif kirliliğin insan ve diğer canlılar üzerindeki etkileri nelerdir?
Cevap: Radyoaktif kirlilik canlıları ve çevreyi olumsuz etkilemektedir. Radyoaktif maddeler, toprağa bulaştığında burada yetişen bitkilere geçerek bitkilerin üretken olmayan tohumlar oluşturmasına ya da ölmesine neden olur. Bu durum zaman içinde bitki örtüsünün bozulmasına ve bazı bitki türlerinin yok olmasına yol açar. Radyasyon, maruz kalınan ışınların türüne ve dozuna bağlı olarak insanlarda da çeşitli etkilere sahiptir. Nükleer kazalar veya atom bombası patlamalarında olduğu gibi çok yüksek dozlarda radyasyona maruz kalmak ölüme neden olabilir. Ancak radyoaktif kirlilik genellikle zamanla ortaya çıkan bir etkiye sahiptir.

9- Doğal yaşam alanlarına zarar veren başlıca insan faaliyetleri nelerdir?
Cevap: Hızlı nüfus artışı, plansız kentleşme, sanayileşme ve turizm faaliyetleri bu bozulmanın temel nedenleridir.

10- Biyolojik çeşitlilik nedir? Biyolojik çeşitliliğin korunmasının başlıca nedenleri nelerdir?
Cevap: Biyoçeşitlilik, bir ekosistem, biyom veya tüm Dünya’da bulunan yaşam formlarının çeşitliliğidir. Biyolojik çeşitlilik, insan yaşamı için de birçok yönden önem taşımaktadır. Biyolojik çeşitliliğin azalması, insanların yiyecek ve çeşitli maddelerin temini gibi ihtiyaçlarını karşılama imkânlarını azaltacağı için doğrudan insan yaşamını etkilemektedir. Ayrıca bu durumun yaşam koşullarının değişmesine, gelir düzeyinin düşmesine, göçlere ve savaşlara yol açacağı düşünülmektedir.

11- Birey olarak karbon ayak izi ve ekolojik ayak izini azaltmak için neler yapılabilir?

Karbon Ayak İzini Azaltmanın Yolları

• Bisiklet kullanalım.
• Şişe su tüketmeyelim.
• Elektrik tüketimimizi azaltalım.
• Su tüketimimizi azaltalım.
• Güneşin ışık ve ısısından yararlanalım.
• Atık yönetimi yapalım.
• Kağıt tüketimini azaltalım.
• Pazardan alış-veriş yapalım.
• İkinci el ürün kullanımını destekleyelim.
• Ev ve işyerlerinin yalıtımlarını iyileştirelim.

Ekolojik Ayak İzini Azaltmanın Yolları

• Plastik Atık Kirliliğini Azaltın.
• Daha Az Su Harcayın.
• Daha Az Et Tüketin.

12- Türkiye, neden biyolojik çeşitlilik ve endemizm bakımından zengin bir ülkedir?
Cevap: Ülkemizde çok sayıda endemik tür bulunmasının ve genetik çeşitliliğin zengin olmasının sebebi Türkiyeʼnin coğrafi yapısının farklılığıdır.

Türkiye’de biyolojik çeşitliliğin zengin olmasının sebepleri ise;

• Ülkemizde farklı iklim tiplerinin görülmesi,
• Farklı türden su kaynaklarına sahip olması (deniz, göl, akarsu, ırmak gibi),
• Toprak tipi olarak çeşitlilik göstermesi,
• Her bölgede bulunan yükselti değerlerinin farklı olması,
• Büyük kanyonlara, farklı tipte mağaralara sahip olması,
• Buzul dönemindeki olumsuz iklim koşullarından az etkilenmiş olması,
• Üç kıtanın birleştiği noktada yer alması.

B. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.

1) Aşağıdakilerden hangisi bir bölgedeki hava kirliliğini önlemeye yönelik biyolojik önlemdir?
A) Bölgeyi ağaçlandırmak
B) Kömür kullanımım azaltmak
C) Fabrika bacalarına filtre takmak
D) Fabrikaların atıklarını arıtmak
E) Toplu taşımaya ağırlık vermek
Cevap: A

2) Aşağıdakilerden hangisi insanların çevreye olumlu etkilerinden biri değildir?
A) Atık suları arıtma tesislerinin kurulması
B) Ağaçlandırma çalışmalarının yapılması
C) Erozyonu önleme çalışmalarının yapılması
D) Millî parkların oluşturulması
E) Tarım ilacı kullanımının artırılması
Cevap: E

3) Aşağıdakilerden hangisi doğal yaşam alanı dışında koruma yöntemlerinden biridir?
A) Millî parklar
B) Botanik bahçeleri
C) Tabiatı koruma alanları
D) Doğal sit alanları
E) Tabiat parkları
Cevap: B

4) I. Konut ve sanayi tesislerinin tarım arazilerinin üzerine yapılması
II. Ormanlık alanların tarım arazisi açmak için kullanılması
III. Tarım zararlılarıyla mücadelede kimyasal ilaçlar kullanma yerine biyolojik mücadele yapılması Yukarıda verilen insan faaliyetlerinden hangisi ya da hangileri doğal hayata zarar verir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III
Cevap: D

5) Aşağıdakilerden hangisi küresel ısınmanın olası etkilerinden değildir?
A) Kuraklığın artması
B) Bitki örtüsünün değişmesi
C) Deniz ve okyanuslardaki su seviyesinin yükselmesi
D) Yer altı su miktarının artması
E) Buzulların erimesi
Cevap: D

6) Hava kirliliğinin büyük şehirlerde daha büyük bir problem olduğu bilinmektedir. Aşağıdakilerden hangisi büyük şehirlerdeki hava kirliliğinin artmasına neden olmaz?
A) Binaların ısı yalıtımının yapılması
B) Toplu taşıma yerine otomobillerin kullanılması
C) Fosil yakıtların kullanılması
D) Şehirlerin daha kalabalık olması
E) Sanayi tesislerinin şehrin yakınına kurulması
Cevap: A

7) Doğal yaşam alanlarının, genetik çeşitliliğin ve tür sayısının azalması neyi ifade eder?
A) Doğal dengenin korunduğunu
B) Çevreye baskının azaldığını
C) Millî parkların oluşturulduğunu
D) Biyolojik çeşitlilik kaybını
E) Sürdürülebilir kalkınmanın sağlandığını
Cevap: D

8) Türkiye’deki endemik türlerle ilgili;
I. Endemik türler belirli yaşam alanlarına özgüdür,
II. Hepsi Türkiye genelinde yayılış gösterir,
III. Bu türlerin soyunun tükenmesi dünya üzerinden tamamen yok olması anlamına gelir ifadelerinden hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: C

9) Aşağıdakilerden hangisi bir gölde ötrofikasyon olayının meydana getirdiği sonuçlardan biridir?
A) Zemine yakın kısımlarda oksijen miktarının artması
B) Bakteri etkinliklerinin azalması
C) Alg miktarının aşırı çoğalması
D) Canlı türlerinin birey sayısının korunması
E) Suyun ışık geçirgenliğinin artması
Cevap: C

10) Su kirliliğinin artmasına bağlı olarak aşağıda verilenlerden hangisinin görülmesi beklenmez?
A) Sera etkisi
B) Ötrofikasyon
C) Sularda yaşayan canlıların ölmesi
D) İnsanda kolera gibi salgın hastalıklar
E) Su ile atmosfer arasındaki oksijen derişiminin bozulması
Cevap: A

11) Küresel ısınmayla ilgili;
I. Küresel ısınmanın temel nedeni sera gazlarıdır,
II. Küresel ısınmaya bağlı olarak iklim değişiklikleri yaşanır,
III. Küresel ısınma ve iklim değişikliği canlı çeşitliliğini artırır ifadelerinden hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: C

12) Asit yağmurlarıyla ilgili;
I. Nehirlere ulaşan asitli sular balıkların azalmasına neden olabilir,
II. Toprakta yaşayan canlılara zarar verebilir,
III. Hava kirliliğinin oluştuğu yerlerde görülür,
IV. Bitkileri olumsuz etkileyebilir yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I, II ve III D) II, III ve IV E) I, II ve IV
Cevap: E