10. Sınıf Meb Felsefe Ders Kitabı Sayfa 114-117 Cevapları

10. Sınıf Felsefe Ders Kitabı – Sayfa 114

Uygulama 5.2: İyinin ve Kötünün Yansıması

1. Örnek Olay

Soru: Bu yardımı alan öğrenci siz olsaydınız yardım eden arkadaşınız hakkında ne düşünürdünüz?

Cevap: Bu yardımı alan öğrenci ben olsaydım, arkadaşımı duyarlı, iyi niyetli ve sorumluluk sahibi biri olarak görürdüm. Böyle bir davranış, gerçek arkadaşlığın ve empati duygusunun göstergesidir.

Soru: Öğrencinin bu davranışını ahlaki bakımdan nasıl değerlendirirsiniz? Gerekçelendirerek açıklayınız.

Cevap: Bu davranış ahlaki açıdan son derece olumludur. Çünkü karşılık beklemeden yardım etmek, iyilik, erdem ve dayanışma gibi temel ahlaki değerleri yansıtır.

2. Örnek Olay

Soru: Güven’in piknik yaptığı alana ertesi gün gittiğinizde gördüğünüz manzara karşısında neler düşünür, hangi adımları atardınız?

Cevap: Doğanın kirletildiğini görmek beni üzgün ve sorumlu hissettirirdi. Hemen çevreyi temizlemeye çalışır, çevremdeki insanları da doğaya karşı daha duyarlı olmaya davet ederdim.

Soru: Güven’in hatasını kabul edip sonuçlarına katlanması, ahlaki açıdan nasıl değerlendirilebilir? Gerekçelendirerek açıklayınız.

Cevap: Güven’in hatasını fark edip telafi etmeye çalışması ahlaki açıdan olumlu ve erdemli bir davranıştır. Çünkü sorumluluk almak, vicdanlı davranmak ve çevreye saygı göstermek ahlaklı bireyin özelliklerindendir.

3. Örnek Olay

Soru: Bu davranışın sonucunda kasiyer, durumu fark ettiğinde sizce nasıl davranmalıdır?

Cevap: Kasiyer durumu sakin ve saygılı bir şekilde açıklamalı, kişiye hatasını fark etmesi ve düzeltmesi için uygun bir fırsat tanımalıdır.

Soru: Bu kişinin davranışını ahlaki bakımdan nasıl nitelersiniz? Gerekçelendirerek açıklayınız.

Cevap: Bu davranış ahlaki değildir. Çünkü başkasının hakkını izinsiz almak dürüstlük ve adalet ilkelerine aykırıdır ve toplumsal güven duygusunu zedeler.

10. Sınıf Felsefe Ders Kitabı – Sayfa 115

Uygulama 5.2: İyinin ve Kötünün Yansıması (4., 5. ve 6. Örnek Olaylar)

4. Örnek Olay

Soru: Sizce bu genç, neden pişmanlık duymuş olabilir?

Cevap: Bu genç, başkasına ait bir eşyayı izinsiz almanın yanlış olduğunu ve bu davranışın arkadaşının güvenini zedelediğini fark ettiği için pişmanlık duymuştur. Vicdanı, yaptığı hatayı ona hissettirmiştir.

Soru: Hatasını fark eden ve düzeltmek isteyen gencin bu davranışı, hangi ahlaki ilkeye dayanır? Gerekçelendirerek açıklayınız.

Cevap: Bu davranış vicdan ve sorumluluk ahlaki ilkelerine dayanır. Çünkü hatasını kabul etmek, telafi etmek ve özür dilemek, kişinin dürüst ve erdemli bir birey olduğunu gösterir.

5. Örnek Olay

Soru: İtfaiyecinin yerinde siz olsaydınız nasıl davranırdınız? Açıklayınız.

Cevap: İtfaiyecinin yerinde olsaydım, insan hayatının her şeyden daha değerli olduğunu düşünerek, imkânlarım ölçüsünde cesaretle ve bilinçli şekilde çocuğu kurtarmaya çalışırdım.

Soru: İtfaiyecinin cesaret, fedakârlık, özveri gibi ahlaki değerlere sahip olması ve bu değerlere göre davranması hangi kavramla açıklanabilir? Gerekçelendirerek açıklayınız.

Cevap: Bu davranış erdem kavramı ile açıklanır. Çünkü cesaret, fedakârlık ve özveri, ahlaki açıdan yüksek değerlerdir ve bu değerlere göre hareket eden kişi erdemli olarak nitelendirilir.

6. Örnek Olay

Soru: Siz olsaydınız bu durumda seçiminizi nasıl yapardınız?

Cevap: Ben olsaydım, hem aileme destek olmanın yollarını arar hem de eğitim hedefimden vazgeçmemek için uzaktan ya da esnek eğitim seçeneklerini değerlendirirdim. Böylece sorumluluk ve hedeflerim arasında denge kurardım.

Soru: Bu gencin üniversitede eğitim almayı seçmesi, hangi ahlaki kavramla ifade edilebilir?

Cevap: Bu tercih özgürlük ve sorumluluk kavramlarıyla açıklanabilir. Çünkü genç, kendi geleceğiyle ilgili bilinçli bir karar vermiş ve bu kararın sonuçlarını üstlenmeyi kabul etmiştir.

10. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 116 (MEB Yayınları)

5. Ünite | Ahlak Felsefesi – İyi, Kötü ve Ahlaki Kavramlar

Soru: Aşağıdaki kavramları kendi cümlelerinizle tanımlayınız.

İyi: İnsana, topluma ve çevreye fayda sağlayan; vicdanla uyumlu, doğru davranışlardır.

Kötü: Başkalarına zarar veren, haksızlık ve olumsuzluk doğuran davranışlardır.

Vicdan: İnsanın doğru ile yanlışı ayırt etmesini sağlayan içsel ahlaki denetim mekanizmasıdır.

Sorumluluk: Kişinin yaptığı seçimlerin sonuçlarını üstlenme ve hesap verebilme bilincidir.

Özgürlük: Başkalarının haklarını ihlal etmeden, kendi iradesiyle karar verebilme hakkıdır.

Erdem: Doğruyu bilip onu sürekli ve bilinçli şekilde davranışa dönüştürme yetisidir.

Araştırma – Kısa Rapor

Soru: Farklı kültürlerde ahlaki kabul edilen davranışları araştırınız.

• Türk kültürü: Misafirperverlik, büyüklere saygı ve yardımlaşma temel ahlaki değerlerdir.
• Japon kültürü: Saygı, disiplin ve toplumsal uyum ön plandadır.
• Hint kültürü: Ahimsa (şiddetsizlik) ve canlılara zarar vermeme ahlaki ilke kabul edilir.
• Afrika kültürleri: Ubuntu anlayışıyla paylaşma ve dayanışma önemlidir.
• Batı kültürü: Bireysel haklara saygı, adalet ve dürüstlük temel ahlaki ölçütlerdir.

Uygulama 5-3 – Ahlak Felsefesinin Kavramlarını Tanımlıyorum

İki Karakter Tasarımı

Değerlendirme:

• Elif, iyiliği temsil eder çünkü başkalarının yararını gözetir ve adaletli davranır.
• Arda, kötülüğü temsil eder çünkü çıkarlarını her şeyin üstünde tutar ve başkalarının zararını önemsemez.

10. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 117

5. Ünite | Ahlak Felsefesi – Uygulama 5-3 (2. Adım)

Soru 1: Tasarladığınız iyi ve kötü karakterlerin bu marketteki davranışları nasıl olurdu?

Cevap: İyi karakter (Elif), panik ortamında sakinliğini korur, insanların temel ihtiyaçlarını adil biçimde paylaşmasına yardımcı olur ve kimsenin mağdur olmaması için çaba gösterirdi.
Kötü karakter (Arda) ise durumu fırsat bilerek ihtiyacından fazlasını alır, başkalarını düşünmeden bencilce davranırdı.

Soru 2: Markette hangi karakterinizin erdemli davranışlar sergileyeceğini düşünüyorsunuz? Gerekçelendiriniz.

Cevap: Erdemli davranışlar sergileyen karakter Elif’tir. Çünkü Elif, adalet, yardımseverlik ve dürüstlük gibi ahlaki değerleri ön planda tutarak hareket eder ve zor durumda bile doğru olanı yapmayı tercih eder.

Soru 3: Karakterlerinizden hangisi markette vicdanına göre hareket eder? Gerekçelendiriniz.

Cevap: Vicdanına göre hareket eden karakter Elif’tir. Elif, yaptığı her davranışın başkalarını nasıl etkileyeceğini düşünür ve kimseye zarar vermemeye özen gösterir. Bu durum, onun vicdanlı ve ahlaklı bir birey olduğunu gösterir.

Soru 4: Bu senaryoda her iki karakteriniz de özgürlükleri ve sorumlulukları arasındaki dengeyi koruyabilir mi? Açıklayınız.

Cevap: Elif, özgürlüğünü sorumluluk bilinciyle kullanarak bu dengeyi korur.
Arda ise yalnızca özgürlüğünü ön planda tutar, toplumsal sorumluluklarını göz ardı ettiği için bu dengeyi kuramaz.

Hikâye Çalışması

Hikâye: Karanlıktaki Tercih

Şiddetli fırtına şehri etkisi altına aldığında Elif ve Arda bir markette mahsur kalmıştı. Elektrikler yoktu, kapılar kilitliydi. Raflar temel ihtiyaçlarla doluydu. İnsanlar ne yapacağını bilemez hâlde bekliyordu.

Elif, herkese sakin olmalarını söyleyerek, “Herkes ihtiyacı kadar alsın.” dedi. İnsanlara su ve yiyecek dağıtılmasına yardımcı oldu.
Arda ise bu ortamı fırsat bilerek çantasını doldurdu. Onun için önemli olan kendi güvenliğiydi.

Saatler sonra yardım ekipleri geldiğinde markette düzen hâkimdi. Bunun sebebi Elif’in vicdanlı ve sorumlu davranışlarıydı. Arda ise yaptığı bencilliğin farkına vararak utanç duydu.

Duygularım: Elif’e karşı saygı ve güven, Arda’ya karşı ise hayal kırıklığı hissettim. Çünkü Elif, erdemli davranışlarıyla toplumsal değerleri korumuş, Arda ise özgürlüğünü yanlış kullanmıştır.