11. Sınıf Biyoloji Ders Kitabı Sayfa 89-90-91-92-93 Cevapları Meb Yayınları

1. Ünite 2. Bölüm Sonu Ölçme ve Değerlendirme Soruları

1 ve 2. soruları verilen kavramlardan uygun olanlarını kullanarak boşluk doldurma tekniği ile cevaplayınız. Boşluk doldurmada kullanmadığınız açıkta kalan kavram ile anlamlı bir cümle oluşturunuz.

1.

a) Kemik dokuda hücreler arası maddeye osein denir.
b) Kemiğin enine büyümesini ve onarılmasını periost sağlar.
c) Kıkırdak doku hücrelerine kondrosit denir.
ç) Sıkı kemik dokusunda içinde kan damarları ve sinirlerin yer aldığı boyuna uzanan kanallara Havers kanalı denir.
d) Sadece uzun kemiklerde bulunan sarı kemik iliği bazı kan hücrelerinin yapıldığı yerdir.
e) Uzun kemiklerin baş kısmında boyuna uzamayı sağlayan epifiz plağı bulunur.
f) Embriyonik gelişim dönemindeki iskeletin büyük bir kısmı hiyalin kıkırdak yapısındadır.
g) Kulak kepçesinde elastik kıkırdak bulunur.
ğ) Kafatası kemikleri birbirine oynamaz eklem ile bağlıdır.
h) Kan hücreleri süngerimsi kemik doku içinde bulunan kırmızı kemik iliği üretilir.
ı) Açıkta kalan kavram: fibröz: bağ dokuda elastik olmayan genellikle kolajen liflerden oluşur.

2.

a) İki Z çizgisi arasında bulunan kas kasılma birimine sarkomer denir.
b) İskelet kası hücrelerinde oksijen depolayabilen ve demir içeren miyoglobin pigmenti bulunur.
c) Kas çeşitlerinden iskelet kası somatik sinirlerle uyarıldığı için istemli kasılır.
ç) Kasların uyarıyı aldığı andan kasılmaya başlamasına kadar geçen süreye gizli evre denir.
d) İskelet kasları kemiklere bağ dokudan oluşan tendon adı verilen yapılarla bağlanır.
e) Kas çeşitlerinden kalp kası otonom sinirlerle uyarılmadan da kendi çalışmasını başlatabilir.
f) Kasların kasılıp gevşemesinde görevli aktin ve miyozin filamentlerin bir araya gelmesiyle miyofibrıl oluşur.
g) İskelet kasının gevşemesi için yeterli süre bırakılmadan uzun süre ve sık aralıklarla uyarı verilmesi durumunda sürekli kasılı kalması durumuna fizyolojik tetanus denir.
ğ) Kas çeşitlerinden düz kas mekik şeklindeki hücrelerden oluşur.
h) Kas hücresinin zarına sarkolemma denir.
ı) Açıkta kalan kavram: sarkoplazma: bir kas telinin sitoplazmasına verilen addır.

Aşağıdaki soruyu yapılandırılmış kutu (grid) yöntemine uygun biçimde cevaplayınız. Doğru kavram ve ifadelerin numaralarını boşluklara yazınız. Aynı kutucuğu birden fazla soru için kullanabilirsiniz.

3. Numaralandırılmış kutucuklarda iskelet sistemi ile ilgili bazı kavramlar verilmiştir. Kutucuk numaralarını kullanarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

a) Yukarıda verilen kavramlardan hangisi / hangileri bütün kemik çeşitlerinde bulunur?
Cevap: 1,3,4,7,9,11,12

b) Yukarıda verilen kavramlardan hangisi / hangileri kan hücrelerini üretir?
Cevap: 7,10

c) Yukarıda verilen kavramlardan hangisi / hangileri kemiğin enine büyümesi ve onarılmasını sağlar?
Cevap: 9

ç) Yukarıda verilen kavramlardan hangisi / hangileri kıkırdak dokuda bulunur?
Cevap: 2. 3. 5

d) Yukarıda verilen kavramlardan hangisi / hangileri sıkı kemik dokuda kan damarları ve sinirler in geçtiği yerdir?
Cevap: 1,12

e) Yukarıda verilen kavramlardan hangisi / hangileri kemiğin boyca uzamasını sağlar?
Cevap: 6

f) Yukarıda verilen kavramlardan hangisi / hangileri oynar eklemlerde kemiğin aşınmasını önler?
Cevap: 8

4 ve 5. açık uçlu soruları ilgili grafik ve metinlerinden yararlanarak cevaplayınız.

4. Uyarılan bir kasın bir kez kasılıp gevşeyerek eski hâlini almasına kas sarsı (kasıl sarsılma) denir. Bu sürecin üç evresi aşağıdaki grafikte gösterilmiştir. Kasıl sarsılmayı gösteren grafikten yararlanarak bu evrelerde gerçekleşen kimyasal olayları açıklayınız.
Cevap: Gizli evre: Kasların uyartıyı aldığı andan kasılmaya başladığı ana kadar geçen süreyi içerir. Kasılma evresi: Kasların kasılmaya başladığı andan gevşemeye başladığı ana kadar geçen süreyi içerir. Gevşeme evresi Kasların gevşeyerek tekrar eski hâline dönmesi için geçen süreyi içerir.

5. Yeryüzünde yaşamın olmasının sebeplerinden biri de yer çekimi kuvvetinin olmasıdır. Yeryüzünde deniz seviyesinde hissedilen çekim ivmesi 1 g’dır. Yeryüzünde canlılar bu çekim kuvvetine uyum sağlamışlardır. İnsanlı uzay araştırmalarının yapılması sırasında karşılaşılan problemlerden biri yer çekimsiz ortamda kalan insanların bazı sağlık sorunlarıyla karşılaşmalarıdır. Bu problemlerden biri de destek ve hareket sistemiyle ilgilidir. Bu ortamda kas ve kemik dokuda kayıplar görülür. Sıçanlar üzerinde yapılan bir çalışmada 7-10 gün içerisinde bazı kaslarda 1 / 3 oranında kayıp görülmüştür. Bu durum bir gün Mars’ta koloniler kurulacaksa aşılması gereken bir problemdir. Zira Mars’a inildiğinde insan, kas ve kemik kaybı yüzünden hareket etmede güçlük çekecektir.

a) Yer çekimsiz ortamın kemik ve kaslarımızda doku kaybına yol açmasının sebebi nedir? Açıklayınız.
Cevap: Dünyada yer çekiminden dolayı vücudumuz devamlı yer çekimine karşı iş yapar. Bu da iskelet ve kas sistemimizin gelişmesini sağlar. Bu çekim kuvveti ortadan kalktığında kas ve kemiklerimiz zarar görecektir.

b) Kemik kaybı iskeletin en çok hangi kısımlarında meydana gelir?
Cevap: Kemik kaybı esas olarak yer çekimine karşı vücudun yükünü en çok taşıyan omurganın, kalça ekleminin ve femurun alt omurlarını etkiler. Kemik kaybının hızlı olması nedeniyle kemikler kırılgan hale gelebilir.

c) Kanda fazla bulunan kalsiyum ve fosfat minerallerinin çökelmesiyle böbrek taşları oluşur. Yer çekimsiz ortamda kalan astronotlarda da böbrek taşı oluşma riski fazladır. Bu durumun kemik dokusundaki kayıpla bağlantısını açıklayınız.
Cevap: Çekim kuvveti ortadan kalktığında kas ve kemik terimizde kayıplar oluşur bu durum kemiklerin aşırı kalsiyum kaybetmesini de getirir. Kana karışan kalsiyum artışına bağlı olarak böbrek taşı riski de artar.

ç) Gelecekte muhtemel uzay yolculuklarında kas ve kemiklerin sağlığının korunabilmesi için neler yapılmasını beklersiniz?
Cevap: Uzay yolculukları için uzay egzersiz aletlerinin geliştirilmesini beklerim. Ayrıca yapay yer çekimi oluşturulması da muhtemeldir.

d) Uzayda bir süre kalan astronotların boyunun birkaç santimetre uzadığı görülmüştür. Bu durumun nedeni sizce ne olabilir?
Cevap: İnsan vücudu yer çekiminin etkisi altındadır ve bu çekim kuvvetine uyum sağlamıştır. Uzayda ise omurgasında bulunan omurların arasındaki diskler üzerinde böyle bir baskı oluşmaz. Bu da disklerin arasının biraz açılmasına ve sonuç olarak astronotların boyunun uzamasına neden olur. Bu nedenle astronotlar sırt ağrısı çekebilir.

6-14. çoktan seçmeli soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.

6. Aşağıdaki şekilde uzun kemiklerin yapısı gösterilmiştir. Buna göre uzun kemiklerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Boyu eninden uzun olan kemiklerdir.
B) Epifiz plağı kemiğin boyca uzamasını sağlar.
C) Periost sadece süngerimsi kemik doku üzerini örter.
D) Sarı kemik iliği uzun kemiklerin sıkı kemik dokusu içinde bulunur.
E) Uyluk kemiği ve pazu kemiği uzun kemiklere örnektir.
Cevap: C

7. Aşağıdakilerden hangisi destek ve hareket sistemin sağlıklı yapısının korunması için yapılması gerekenlerden biri değildir?

A) Kalsiyum, fosfor, potasyum gibi mineralleri içeren besinler tüketilmelidir.
B) Güneş ışınlarından yeteri kadar faydala- nılmalıdır.
C) Spor ya da egzersiz yaparken zorlayıcı hareketler yapılmalıdır.
D) Büyüme ve gelişme döneminde spor yapmak önemlidir.
E) Omurganın sağlığı için uygun duruşa dikkat edilmelidir.
Cevap: C

8. İnsandaki kemik dokuyla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Sıkı kemik doku, yassı kemik çeşitlerinde iç yüzeyde bulunurken süngerimsi kemik doku uçlarda bulunur.
B) Süngerimsi kemik doku, içerisinde kan damarları ve sinirlerin geçtiği Havers kanallarına sahiptir.
C) Bütün kemik çeşitlerinde sarı ilik bulunurken kırmızı ilik sadece uzun kemiklerde bulunur.
D) Süngerimsi kemik doku gözenekli bir yapıya sahiptir ve içerisinde sarı kemik iliği bulunur.
E) Kırmızı kemik iliği süngerimsi kemik dokuda bulunur.
Cevap: E

9. İskelet sisteminin yapısı ve görevleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) İskelet sistemi, kıkırdak ve kemik doku olmak üzere iki çeşit bağ dokudan meydana gelir.
B) Embriyonik dönemde iskelet sisteminin tamamı kemik yapıdadır.
C) Kalsiyum tuzlarının birikmesiyle kemikleşme süreci embriyonik dönemde başlar.
D) Kıkırdak doku varlığını yetişkin bireylerde kulak, burun, eklem yerleri gibi bölgelerde sürdürür.
E) İskelet sistemi iç organlara ve kaslara bağlanma yüzeyi oluşturur.
Cevap: B

10. Kasların
I. Hücrelerinde tek çekirdek olması
II. Aktin ve miyozin filamentlerinin düzenli dizilmeleri
III. Otonom sinir sisteminin kontrolünde çalışmaları
IV. Hızlı kasılmaları
V. Otonom sinir sisteminden impuls almadan çalışabilmeleri
VI. Oksijen depolayabilen ve demir içeren miyoglobin pigmentine sahip olmaları
özelliklerinden hangileri kalp kası ve iskelet kası için ortaktır?

A) I ve V B) III ve IV C) IV ve VI D) I, II ve V E) II, IV ve VI
Cevap: E

11. Bu şekle göre çizgili kasların kasılıp gevşemesiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Z çizgisi kaybolur. A bandı değişmez.
B) H bandı büyür. I bandı küçülür.
C) A bandı değişmez. I bandı büyür.
D) İki Z çizgisi birbirinden uzaklaşır. Kasın hacmi artar.
E) Aktin proteinlerinin boyu kısalır. Miyozin proteinlerinin boyu uzar.
Cevap: C

12. Aşağıdakilerden hangisi kıkırdak doku için söylenemez?

A) Ara maddede protein yapılı lifler bulunur.
B) Elastik kıkırdak esneme ve bükülme yeteneği fazla olduğu için omurlar arasında bulunur.
C) Ara maddesinde kan damarı bulunmaz.
D) Liflerin yapısına göre hiyalin, fibröz ve elastik kıkırdak olmak üzere üç çeşittir.
E) İnsanlarda embriyonik dönemde iskeletin büyük bir kısmını oluşturur.
Cevap: B

13. Aşağıdakilerden hangisi destek hareket sistemi ile ilgili bir hastalık değildir?

A) Kireçlenme B) Duruş bozukluğu C) Osteoporoz
D) Osteosit E) Romatizma
Cevap: D

14. Aşağıda bir kasın kasılması sırasında artan K maddesinin grafiği verilmiştir.
Buna göre K maddesi yerine
I. ATP
II. Kreatin fosfat
III. CO2
IV. Sıcaklık
kelimelerinden hangileri yazılabilir?

A) I ve II B) I ve III C) III ve IV D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
Cevap: C