11. Sınıf Gezegen Edebiyat Sayfa 94-96 Cevapları

Hazırlık

1. “1920’lerde Yahya Kemal’in başım çektiği etkinlik kuşkusuz önemlidir fakat bu çaba daha çok şiirin ufuklarını genişletmek, şiiri divan ve Tanzimat edebiyatlarının kalıplarından Baudelaireci bir duyuma çıkarmak ve daha ötelere taşımak içindir. Aslında Y. Kemal’in çabalarına gelinceye değin Tanzimat şiiri belli çıkışlar yapmış, şiirsel söylemin sınırlarım belli ölçülerde genişletmiştir. Yahya Kemal şiire, şiirsel dilin ve söylemin işlevini ve önemini getirmeye çalışmaktadır.”
(Hasan Bülent Kahraman, Türk Şiiri, Modernizm, Şiir)

Bu metne göre Yahya Kemal Beyatlı’nın hangi bakımdan Türk şiirine yenilik getirme çabası içinde olduğunu söyleyiniz.
Cevap: Yahya Kemal Türk şiirine yeni bir söyleyiş kazandırmayı amaç edinmiş önemli bir şairimizdir. Onun özellikle dize namusumdur anlayışı ile bir kuyumcu hassasiyeti ile yazdığı şiirlerde verdiği emek bunun en güzel göstergesidir.

2. Mevsimler insanların iç dünyaları, ruh hâlleri üzerinde farklı etkiler bırakır mı? Bu açıdan yaz mevsimi ile ilgili neler söyleyebilirsiniz?
Cevap: Yaz aylarında insan bedeni ve psikolojisi, tempoya ve aktiviteye alışır, kış aylarına gelindiğinde bu temponun düşmesi, evde oturmanın sıklaşmasıyla asosyallik ortaya çıkabilir. Mevsim geçişlerinde fiziksel rahatsızlıklar gibi ruhsal rahatsızlıklarda da artış yaşanır. Yaz aylarından doğanın yenilenmesi tazelenmesi ile beraber insanlarda doğayla bütünleşme aydınlık ve ferah bir anlayış ile yaşamdan zevk alma duyguları gelişir.

1. Aşağıdaki kelimelerin anlamını metnin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi sözlükten kontrol ediniz.

♦ ân: bir zaman dilimi. Şimdi
♦ şi’r (şiir): İnsanı etkileyen duygu ve düşünceleri öz bir şekilde anlatan edebi tür.
♦ haz: insanların anlardan olay ve düşüncelerden aldıkları mutluluk hissi.
♦ mehtâb: gece ayın akşam sulara vururken ki aksi güzel görünümü
♦ akis: yansıma
♦ velhâsıl: özet

2. “Yazın rüya gibi olması” ne anlama gelmektedir?
Cevap: Yazın insanı çok etkileyen doğanın güzelliği ile insanın ruhunda sanki rüya gibi duygular uyandırması gelmektedir.

3. Metnin teması nedir?
Cevap: Şiirde tema olarak sevgilinin özlemi konusunun işlendiğini görmekteyiz.

4. “Velhâsıl” kelimesi metne nasıl bir anlam katmıştır?
Cevap: Özet yani aslında önce anlatılanların hepsinin tek bir kelime haline getirilmiş anlamı katmaktadır. Bu da şairin yeteneğini bize gösterir.

5. “Rüya gibi bir yazdı.” ifadesindeki benzetmenin ögelerini belirleyiniz. Benzetmenin metindeki işlevini söyleyiniz.

Benzeyen: yaz
benzetilen: rüya
benzetme yönü: insanı etkileyen muhteşemliği
benzetme edatı: gibi

6. a. Metnin nazım birimi nedir?
Cevap: Şiir 2 Bentten oluşmuştur

b. Metnin kafiyelerini bulunuz, kafiye şemasını gösteriniz.

hevesinle / sesinle: inle’ler redif es’ler tam kafiyedir.
hazdan / yazdan: dan’lar redif az’lar tam kafiyedir.
göreceksin / aksin: sin’ler redif ak’lar tam kafiye
derinde / yerinde: de’ler redif erin’ler zengin kafiyedir.

7. Yahya Kemal Beyatlı Millî Edebiyat Dönemi’nin bağımsız isimlerindendir. Bu dönemin diğer önde gelen şairleri kimlerdir?
Cevap: Mehmet Akif Ersoy ve Neyzen Tevfik’i bu dönemin bağımsız şairleri olarak söyleyebiliriz.

8. Saf (öz) şiirin özellikleri şöyle sıralanabilir:

♦ Bireysel duyarlılıklar ön planda yer alır.
♦ Soyut güzellikler, tarihî olaylar, zaman, doğa olaylarının albenisi ve insana etkisi gibi konular işlenir.
♦ Ritme ve duyguya ağırlık verilir, söyleyiş güzelliği ve ahenk gözetilir.
♦ İmge, söz sanatı ve ses akışı saf şiirin temel özelliklerindendir.

Yahya Kemal, kısa bir dönem klasisizm akımına bağlı sanatçılar gibi Eski Yunan edebiyatının temel alınması düşüncesini benimsemiş ve neo-klasik denen akıma yakın durmuştur. Bunun dışında şiirlerini saf şiir anlayışıyla yazmıştır. Necip Fazıl Kısakürek, Ahmet Hamdi Tanpınar, Ahmet Muhip Dranas, Cahit Sıtkı Tarancı bu anlayışla eserler vermiştir.

Metni “Merdiven” adlı metinle karşılaştırarak her iki metnin saf şiirin hangi özelliklerini taşıdığını belirleyiniz.
Cevap: İki şiirde de öz bir anlatım göze çarpar. İki şiirde musiki yani ne söylendiğinden çok nasıl söylendiği değerlidir. İki şiirde de imgeli bir anlatım ile söz sanatlarına başvurulması ortak nokta olup bu özellikler de öz şiirin özelliklerini oluşturur.