9. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 117-118-119-120-121 Cevapları Ata Yayıncılık

3. Üniteyi Değerlendirelim

A. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Bir hareketlinin hareketini farklı referans noktalarına göre açıklayınız.
Cevap: Hareket hâlindeki bir otomobil içindeki şoförün arkasındaki yolcu şoförün hareketsiz olduğunu söylerken bankta oturan kişiye göre şoför hareket hâlindedir. Burada arabadaki yolcu ve banktaki kişi şoförün hareketini farklı şekilde tanımladığına dikkat ediniz.

2. Hareketin göreceli olmasından ne anlıyorsunuz? Açıklayınız.
Cevap: Birinci soruda şoförün hareketi farklı gözlem çerçevesinden bakan yolcu ve banktaki kişiye göre farklı şekilde tanımlanmıştır. Bu durum hareketin göreceli olması olarak tanımlanır.

3. Öteleme, dönme ve titreşim hareketlerini açıklayarak çevrenizden örnekler veriniz.
Cevap: Sınıfta sıranızın yerini değiştirmek için itelediğinizi düşünün. Sıranızın bir yerden başka bir yere itilerek götürülmesi öteleme hareketiyle yapılmıştır. Rüzgâr gülünün dönmesi bir dönme hareketidir. Gitar teline dokunulması nedeniyle telin titreşmesi bir titreşim hareketidir.

4. Bir cismin düzgün doğrusal hareket edebilmesi için hangi koşulların yerine getirilmesi gerekir? Açıklayınız.
Cevap: Bir cismin düzgün doğrusal hareket edebilmesi için cisme etki eden toplam kuvvetin sıfır olması gerekir. Yani cismin hareketi süresince hızının sabit kalması gerekir.

5. Düzgün doğrusal hareketin konum-zaman ve hız-zaman grafiklerinden hangi verilere ulaşılabilir? Açıklayınız.
Cevap: Düzgün doğrusal hareketin konum-zaman grafiğinin eğimi hareketin hızı ve yönü hakkında bilgi verir. Hız-zaman grafiğinin eğimi ise hareketin ivmesi hakkında bilgi verir. Hız-zaman grafiğinin altındaki alanda yapılan yer değiştirmeyi verir.

6. Yeşil dalga sisteminin kullanım amacı nedir? Açıklayınız.
Cevap: Yeşil dalga sistemi trafikte akıcılığı, yakıt ve zaman tasarrufu sağlamak amacıyla kullanılır.

7. Ortalama ve anlık hız nedir? Açıklayınız.
Cevap: Hareketli bir cisim hep aynı hızla hareket edemez. Hareketli, hareketi boyunca hızlanabilir, yavaşlayabilir ya da durabilir. Bu nedenle bu hareket süresince tek bir hızdan bahsedemeyiz. Ortalama hızdan bahsetmek gerekir. Ortalama hız toplam yer değiştirmenin toplam geçen zamana oranı olarak tanımlanır. Ani hız ise anlık hızdır. Hareketlinin o an sahip olduğu hız değeridir.

8. Bir doğru boyunca sabit ivmeli hareket türlerini açıklayınız.
Cevap: Bir doğru boyunca sabit ivmeli hareket türlerini; Pozitif yönde düzgün hızlanan ya da düzgün yavaşlayan hareket, Negatif yönde düzgün hızlanan ya da düzgün yavaşlayan hareket olarak açıklayabiliriz.

9. Temas gerektiren kuvvet nedir? Örnek vererek açıklayınız.
Cevap: Bir cismin hareketinde değişiklik meydana getirebilmek için uygulanan kuvvetin cisme teması gereken kuvvetlerdir. Örneğin sıra üzerindeki kitabı, defteri harekete geçirebilmek için kitabı ya da defteri itmeliyiz ya da çekmeliyiz. Bunun içinde deftere ve kitaba kuvvet uygulayabilmemiz için temas etmemiz gerekir.

10. Temas gerektirmeyen kuvvet nedir? Örnek vererek açıklayınız.
Cevap: Cisimlere temas olmadan da bir etkileşme meydana getirilebilir. Bu durum ancak temas gerektirmeyen kuvvetler ile sağlanabilir. Örneğin bir mıknatısın toplu iğnelere yaklaştırılmasıyla toplu iğnelerin mıknatısa doğru hareket etmeleri verilebilir.

11. Dengelenmiş ve dengelenmemiş kuvvetler denince ne anlıyorsunuz? Açıklayınız.
Cevap: Bir cisme etki eden toplam kuvvetlerin bileşkesi sıfır ise cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir denir. Cisme etki eden kuvvetlerin toplamı sıfırdan farklı ise cisme etki eden kuvvetler dengelenmemiştir. Yani net bir kuvvet etki ediyordur.

12. Kuvvet, ivme ve kütle arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.
Cevap: Sabit kütleli cisme uygulanan net kuvvetin değeri artarsa cismin kazanacağı ivme değeri de artar. Yani cisim çok daha çabuk hızlanır. Yani sabit kütleli bir cisim için uygulanan kuvvetle ivme doğru orantılıdır.

13. Ağırlık nedir? Konuma göre değişir mi? Açıklayınız.
Cevap: Ağırlık, cisme etki eden yerçekimi kuvvetidir. Yerçekimi ivmesi “g” yeryüzünden yükseldikçe azalır. Bu nedenle ağırlığın konuma göre değiştiğini söyleyebiliriz.

14. Newton’ın Hareket Yasalarını açıklayınız.

Newton, hareketi üç kanunla açıklamıştır. Bu kanunlar;
– Newton’ın Birinci Hareket Yasası olarak bilinen eylemsizlik prensibidir.
– Dinamiğin Temel Yasası
– Etki-Tepki Yasası olarak belirtilebilir.

15. Sürtünme kuvvetini ve türlerini açıklayınız.
Cevap: Sürtünme kuvveti cisimlerin birbirleriyle teması nedeniyle oluşur. Statik, kinetik ve dönme sürtünme kuvveti olarak sınıflandırılır. Sürtünme kuvvetinin büyüklüğü cismin ağırlığına ve temas hâlindeki cisimlerin yüzey sürtünme katsayısına bağlıdır.

16. Sürtünme kuvvetini yüzey büyüklüğü etkiler mi? Açıklayınız.
Cevap: Sürtünme kuvvetinin büyüklüğünü birbirine sürtünen yüzeylerin büyüklüğü etkilemez. Sürtünme kuvvetini yüzeylerin cinsi, pürüzlülüğü, ıslaklık, kuruluk gibi faktörler etkiler.

B. Aşağıda verilen ifadeleri okuyunuz. İ fadeler doğru ise boş bırakılan yere “D”, yanlış ise “Y” yazınız

1. (D) Sabit bir referans noktası yoktur.
2. (D) Doğrusal bir yolda ilerleyen bisiklet tekerleği hem dönme hem de öteleme hareketi yapar.
3. (Y) Konum-zaman grafiğinin altındaki alan yer değiştirmeyi verir.
4. (Y) Bir cismin hızı düzgün olarak azalıyorsa cisim sabit ivmeli hareket eder.
5. (Y) Ağırlık, temas gerektiren kuvvettir.
6. (D) Bir cisim kuvvet etkisindeyken de durabilir.
7. (Y) Dengelenmiş kuvvet etkisinde hareket eden cisimler sabit ivmeli hareket eder.
8. (D) Hareketlinin hızındaki değişim, ivmeli hareket yaptığının göstergesidir.
9. (D) İvme-zaman grafiğinin altındaki alan hız değişimine eşittir.
10. (Y) Etki ve tepki kuvvetleri aynı cisim üzerindedir.
11. (D) Cisimlerin hareket durumlarını koruma eğilimine eylemsizlik denir.
12. (D) Kinetik sürtünme kuvveti, statik sürtünme kuvvetinin maksimum değerinden küçüktür.

C. Aşağıdaki boşlukları uygun kavramlarla doldurunuz. (Kavramlara ek getirebilirsiniz.)

1. Bir cismin hareket durumu referans noktası göre tanımlanır.
2. Birbirine teması olmadan da etkili olan uzun menzilli kuvvetlere alan kuvveti denir.
3. Bir cismin zamanla konumunun değişmesine hareket denir.
4. Düzgün doğrusal harekette ivme sıfırdır.
5. Hız-zaman grafiğinin eğim ivmeyi verir.
6. Sabit ivmeli harekette hız düzgün olarak artar ya da azalır.
7. Enerji ve zamandan kazanç sağlamak ve araçların süratlerini kontrol altına almak için trafikte yeşil dalga sistemi uygulanır.
8. Hareketi sürdürme eğilimine eylemsizlik denir.
9. Genellikle hareket yönüyle zıt ve yüzey normal kuvvetiyle orantılı olan kuvvete sürtünme kuvveti denir.
10. Temas hâlindeki iki cismin birbirine uyguladıkları etki tepki kuvvetleri farklı cisimler üzerindedir.
11. Bir hareketlinin yaptığı yer değiştirmenin, yer değiştirme için geçen zamana oranı ortalama hız olarak tanımlanır.

Ç. Aşağıda verilen çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.

1. Ayça önce 30 m doğuya, sonra 40 m güneye ve daha sonra da 80 m kuzeye yürüyor. Ayça başlangıç noktasına göre kaç m yer değiştirmiştir ve kaç m yol almıştır?

A) 20 120 B) 40 120 C) 50 150 D) 50 100 E) 40 150
Cevap: C

2. Bir bisikletlinin hız-zaman grafiği şekildeki gibidir. Bu bisikletli kaçıncı saniyede durur?

A) 8 B) 7 C) 5 D) 4 E) 3
Cevap: D

3. Grafikte K ve L araçlarının konum-zaman grafikleri verilmiştir.
Buna göre,
I. K ve L araçları aynı yönde hareket ediyor.
II. K aracı L aracından daha hızlıdır.
III. L aracı K aracından 25 m geridedir. yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III
Cevap: D

4. Sabit hızla doğrusal bir yolda hareket eden cisme görseldeki dik kuvvetler aynı anda etki ederse,
I. Cisim önce hızlanır, sonra yavaşlar.
II. Sabit hızla hareketini sürdürür.
III. Eylemsizliği artar.
yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III
Cevap: B

5. Düzgün doğrusal yolda hareket eden K ve L araçlarının hız-zaman grafiği yanda verilmiştir. K ve L araçları 12 s sonunda yan yanadır. Buna göre t = 0 anında araçların konumu için ne söylenebilir?

A) Yan yana
B) L, 60 M geride
C) L, 60 m önde
D) K, 160 m geride
E) K, 160 m önde
Cevap: E

6. Yatay zeminde durmakta olan bir cisme etki eden dik kuvvetler görselde verilmiştir. Buna göre cisim ile ilgili ne söylenebilir?

A) Durmaya devam eder.
B) Doğu yönünde sabit hızlı hareket eder.
C) Doğu yönünde sabit ivmeli hareket eder.
D) Batı yönünde sabit hızlı hareket eder.
E) Batı yönünde sabit ivmeli hareket eder.
Cevap: C

7. Doğru boyunca hareket eden K, L ve M bisikletlilerine ait konum-zaman grafiği yandaki gibidir.
Buna göre,
I. t = 0 anında M bisikletlisi K bisikletlisinden 75 m geridedir.
II. En fazla yer değiştirmeyi M bisikletlisi yapmıştır.
III. t anında bisikletlilerin yer değiştirmeleri eşittir.
IV. t anında bisikletliler yan yanadır.
yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) III ve IV E) I, II ve III
Cevap: E

8. Hız-zaman grafiği yandaki gibi olan bir atletin konum- zaman grafiği aşağıdakilerden hangisi olur?
Cevap: A

9. Yanda konum-zaman grafiği verilen hareketlinin hız- zaman grafiği aşağıdakilerden hangisi gibi olur?
Cevap: A

10. Bir doğru boyunca hareket eden K, L ve M araçlarının konum-zaman grafiği yandaki gibidir.
Buna göre,
I. L aracı düzgün doğrusal hareket yapmaktadır.
II. t sürede M aracı K aracından daha fazla yer değiştirmiştir.
III. K ile M araçları zıt yönlerde hareket ediyorlar.
yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: D

11. Yatay düzlemdeki 5 kg kütleli bir cisim durmaktadır. Bu cisme 10 N’lık yatay ve dik kuvvet uygulanmasına rağmen cisim hareketsiz kalıyor.
Cismin hareket etmesi için,
I. Cismin kütlesi azaltılmalı
II. Cisme yukarı yönde bir kuvvet uygulanmalı
III. Cisme aşağı yönde bir kuvvet uygulanmalı
yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
Cevap: D