9. Sınıf Tutku Coğrafya Sayfa 172-179 Cevapları

1. ÜNİTE ÖLÇME - DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI

A- Aşağıdaki soruları, verilen öncüllerden yararlanarak cevaplayınız.

1. Şekilde deniz üzerinden gelen hava kütlesinin hareket yönü oklarla gösterilmiştir.

Aşağıdaki soruları, şekilde verilen bilgilere göre cevaplayınız.

a. Atmosfer basıncının en düşük olduğu nokta hangisidir? Niçin?

Cevap: Yükseklere çıkıldıkça basınç azalmaktadır. E noktasının yükseltisi diğerlerinden fazla olduğu için basınç en azdır.

b. Atmosfer basıncının en yüksek olduğu noktalar hangileridir?

Cevap: Atmosfer basıncının en yüksek olduğu noktalar A ve C noktalarıdır.

c. Verilen grafik, şekildeki hava kütlesinin geçtiği alanların hangi sinde görülür? Niçin? Aşağıya yazınız.

Cevap: Grafikte alınan mesafe boyunca sıcaklık değerlerinin düştüğü görülmektedir. Yerden yükseldikçe sıcaklık azalmaktadır. A – B ve D – E arasında görülür.

ç. Hava kütlesinin sıcaklığında verilen noktalar arasında nasıl bir değişim yaşanır? Niçin?

Cevap: A noktasından B noktasına doğru gidildiğinde sıcaklık değerleri düşer. B notasından C noktasına gidildiğinde ise sıcaklık artar. C noktasından D ve E noktalarına gidildiğinde ise sıcaklık değerleri tekrar düşer.

d. A ve C noktaları aynı yükseltide olmasına rağmen sıcaklık değerlerinin farklı olmasının nedenini açıklayınız.

Cevap: A ve C noktaları aynı yükseltiye sahiptir. Fakat C noktası dağın diğer yamacında yer aldığından fön etkisiyle daha fazla ısınmıştır ve aralarında 3 °C’luk sıcaklık farkı oluşmuştur.

e. Şekil üzerinde görülen yağışları oluşum şekillerine göre isimlendiriniz.

Cevap: A ve B noktalarının arasında kalan bölgede oluşan yağışlar yamaç yağışları (orografik yağışlar), C ve D noktalarının arasında kalan bölgede oluşan yağışlara ise yükselim yağışları (konveksiyonel yağışlar) denir.

f. Şekildeki ilk hava kütlesi, hangi harflerle tanımlanan bölgeye kesinlikle yağış bırakmaz? Niçin?

Cevap: Alçalan hiçbir hava kütlesi yağış bırakmaz. Bu nedenle B – C aralığında yağış oluşmaz.

g. Şekildeki B ve C bölgeleri arasında oluşan rüzgârın adı nedir? Bu rüzgârın özellikleri nelerdir?

Cevap: Fön rüzgârı. Fön rüzgârları sıcaklık değerlerini yükseltir, ani kar erimelerine, sel ve çığ gibi olaylara ve tarım ürünlerinin erken olgunlaşmasına neden olabilir.

ğ. A ve B bölgeleri arasında bağıl nem ve mutlak nem oranlarında nasıl bir değişim görülür? Niçin?

Cevap: A-B arasında hava kütlesinin sıcaklığı düşer. Sıcaklık değişimine bağlı olarak hava kütlesinin mutlak nemi azalırken bağıl nem oranı artar.

Aşağıdaki soruları metindeki bilgilerden de yararlanarak cevaplayınız.

a. Tibet Yaylası’nda havanın çok kuru ve sıcaklığın çok düşük olmasının nedenleri nelerdir? Yorumlayınız.

Cevap: Tibet Yaylası’nın ortalama yükseltisi (4.500 m) fazladır. Yükselti ile sıcaklık ters orantılıdır.

b. Tibet Yaylası’nda nefes almak niçin zorlaşmaktadır? Açıklayınız.

Cevap: Deniz seviyesinden yükseklere çıkıldıkça havadaki oksijen miktarı azalır.

c. Dağcının kendini çok hafif hissetmesinin ve kısa zamanda yorulmasının nedeni nedir? Tahminlerde bulununuz.

Cevap: Yükseklere çıkıldıkça hava basıncı ve yer çekimi azalır. Dağcı bu nedenle kendisini hafif hissetmektedir. Oksijen miktarı azaldığından nefes almak zorlaştığı için vücut daha fazla enerji tüketir. Kas hücreleri bu durumda laktik asit (yorgunluk asidi) üretir.

ç. Dağcılar niçin 4. kamptan 3. kampa inip tekrar yukarı çıkmaktadır? Açıklayınız.

Cevap: Vücutlarının basınç, sıcaklık ve oksijen miktarı gibi faktörlere uyum sağlayabilmesi için.

d. Everest Dağı’na oksijen tüpü kullanmadan tırmanmak niçin çok zordur? Sorgulayınız.

Cevap: Düşük hava basıncı ve oksijen oranı insan yaşamını olumsuz etkiler.

e. Everest Dağı’na tırmanırken sıcaklık, basınç ve nem gibi iklim elemanlarında nasıl bir değişim yaşanmaktadır? Açıklayınız.

Cevap: Sıcaklık, basınç ve ortamdaki nem oranının düşmektedir.

3. Aşağıdaki grafikte beş kent merkezine ait aylık ortalama sıcaklık değerleri grafiği verilmiştir. Grafikten yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

a. Aylık ortalama sıcaklık değerlerinin yıl içindeki dağılımlarına bakarak bu kentlerin yarım kürelerini belirleyiniz.

Cevap: A, B, C ve D kentleri kuzey, E kenti ise Güney Yarım Küre’de yer alır.

b. Yıllık sıcaklık ortalaması en yüksek ve en düşük kentler hangileridir? Belirtiniz.

Cevap: Yıllık sıcaklık ortalaması en yüksek (24,9 °C), kent D kenti en düşük (- 9,3°C) ise B kentidir.

c. Aylık sıcaklık ortalamalarından yararlanarak kentlerin yıllık ortalama sıcaklıklarını bulmaya çalışınız.

Cevap: A: 11,8°C B: – 9,3 °C C: 7,1°C D: 24,9°C E: 17,4°C

ç. Karasallık şiddetinin en fazla olduğu kent hangisidir? Belirtiniz.

Cevap: Karasallık şiddetinin en fazla olduğu kent B’dir.

d. Sıcaklık değerlerinin ortalamalarına ve yıl içindeki dağılımlarına bakıldığında, bu kentlerden hangisinin Ekvator’a en yakın, hangisinin en uzak olduğu söylenebilir? Karşılaştırınız.

Cevap: Ekvator’a en yakın olan D, en uzak olan B kentidir.

e. Aynı anda farklı mevsimleri yaşayan kent var mıdır, varsa bunlar hangileridir?

Cevap: E kenti güney, diğerleri Kuzey Yarım Küre’de yer aldığından aynı anda farklı mevsimleri yaşar.

f. Yaz ve kış sıcaklık ortalamalarının en yüksek ve en düşük olduğu kentler hangileridir?

Cevap: Yaz ve kış sıcaklık ortalamalarının en yüksek olduğu kent D, en düşük olduğu kent B’dir.

g. Sıcaklık değerlerinin yıl içinde eşitlenmediği bir kent var mıdır, varsa bu kentler hangileridir?

Cevap: Sıcaklık değerlerinin yıl içinde eşitlenmediği herhangi bir kent yoktur.

ğ. Grafikte harflerle ifade edilen kentler aşağıda karışık olarak verilmiştir. Sıcaklık değerlerine bakarak bu kentleri eşleştirmeye çalışınız.

Cevap: A kenti: Ankara, B kenti: Yakutsk, C kenti: Toronto, D kenti: Riyad, E kenti: Cape Town

Cape Town (Kep Tavn), Ankara, Riyad, Yakutsk (Yakut), Toronto

h. Bu kentlerin yer aldığı ülkelerle yaklaşık hangi enlemler ve boylamlar üzerinde olduğunu bulunuz.

Ankara (Türkiye): 39° 55’ 10” K 32° 51’ 15” D
Yakutsk (Rusya Federasyonu): 62° 01’ 57” K 129° 44’ 09” D
Toronto (Kanada): 43° 39’ 09” K 79° 22’ 59” B
Riyad (Suudi Arabistan): 24° 38’ 00” K 46° 43’ 00” D
Cape Town (Güney Afrika Cumhuriyeti): 33° 55’ 31” G 18° 25’ 26” D

4. Yandaki grafikte beş bölgenin mutlak ve maksimum nemleri verilmiştir. Grafikten yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

a. Bölgelerin nem açıklarını hesaplayınız. Bölgeleri, nem açığı en fazla olandan az olana doğru sıralayınız.

Cevap:  a. Bağıl (nispi) nem = (Aktüel su buharı basıncı / doymuş su buharı basıncı) x 100

I = (25 / 40) x 100 => %62,5 => I. bölgenin nem açığı = 100 – 62,5 = %37,5
II = (30 / 40) x 100 => %75 => II. bölgenin nem açığı = 100 – 75 = %25
III = (10 / 40) x 100 => %25 => III. bölgenin nem açığı = 100 – 25 = %75
IV = (20 / 40) x 100 => %50 => IV. bölgenin nem açığı = 100 – 50 = %50
V = (40 / 40) x 100 => %100 => V. bölgenin nem açığı = 100 – 100 = %0

Bağıl nem oranlarının yüksek olduğu bölgelerde nem açığı daha düşüktür. Dolayısıyla nem açığı büyükten küçüğe doğru şöyledir: III > IV > I > II > V

b. Yağış olasılığının en yüksek ve en düşük olduğu bölgeler hangileridir?

Cevap: Yağış olasılığının en yüksek olduğu bölge V, en düşük olduğu bölge ise III’tür.

c. Hangi bölgelerde gökyüzünün açık olduğu söylenebilir?

Cevap: I, II, III ve IV. bölgelerde gökyüzünün açık olduğu söylenebilir.

ç. Havanın doyma noktasına ulaşabilmesi için bölgelerde nasıl bir değişim yaşanmalıdır? Açıklayınız.

Cevap: Grafikte verilen bölgelerden yalnızca V. bölgede hava, doyma noktasına ulaşmıştır. Diğer bölgelerde havanın doyma noktasına ulaşabilmesi için mutlak nem miktarlarının maksimum nem miktarlarına erişmesi gerekmektedir.

5. Yanda bir bölgeye ait yıllık sıcaklık ve yağış grafiği verilmiştir. Soruları bu grafikten yararlanarak cevaplayınız.

a. Grafiğe göre bu bölgenin iklimi hakkında neler söylenebilir? Açıklayınız.

Cevap: Bir iklim grafiğinden, yıllık yağış tutarı, aylık ortalama sıcaklık değerleri, yıllık sıcaklık farkı, bulunduğu yarım küre gibi bilgilere ulaşılabilir.

b. İklimleri benzer bölgelerin başka hangi özelliklerinin benzer olması beklenir?

Cevap: İklimleri benzer bölgelerin sıcaklık ve yağış koşullarının yanı sıra, doğal bitki örtüleri, yetiştirilen tarım ürünleri gibi özellikleri de benzerlik gösterebilir.

c. Yaşadığınız yerin iklim özelliklerini öğreniniz. Tespit ettiğiniz özelliklerin, Dünya’nın başka hangi bölgelerinde görüldüğünü araştırınız.

Cevap: Yaşadığımız kentin İzmir olduğunu varsayalım. İzmir’de Akdeniz iklim koşulları yaşanır. Akdeniz İklimi yaşadığımız İzmir dışında Kuzey Amerika’nın Kaliforniya kıyılarında, Güney Amerika’da Şili’nin orta kesimlerinde, Portekiz’in güneyinde, Afrika’nın güneyindeki Kap bölgesinde, Avustralya’nın güneydoğu ve güneybatısında da görülür.

1.Aşağıdakilerden hangisi, atmosferin etkilerinden biri değildir?
A) Dünya ile birlikte dönerek sürtünmeden doğacak yanmayı engeller.
B) Güneş’ten gelen zararlı ışınların yeryüzüne ulaşmasını engeller.
C) Mevsimlerin oluşmasını sağlar.
D) Barındırdığı oksijen sayesinde canlıların yaşamasına olanak sağlar.
E) İklim olaylarının meydana gelmesini sağlar.

Cevap: C

2. I. Yıldız kayması olarak bilinen gök taşlarının
(meteor) atmosferde sürtünüp yanması ve parçalanması
II. İklim olaylarının meydana gelmesi
III. Güneş’ten gelen zararlı morötesi (ultravi- yole) ışınların süzülerek canlı yaşamının devamlılığının sağlaması
Yukarıda verilen özellikler atmosferin hangi katmanlarında gerçekleşir?

Cevap: A

3.Yukarıda verilen görsele göre Troposfer’in kalınlığı Ekvator üzerinde yaklaşık 16 km, kutuplar çevresinde ise 6 km kadardır. Troposfer’in kalınlığının Ekvator ve kutuplarda farklı olmasının nedeniyle ilgili olarak;
I. Sıcaklık ortalamasının Ekvator’da fazla, kutuplarda az olması,
II. Çizgisel hızın Ekvator’da az, kutuplarda fazla olması,
III. Yer çekimi etkisinin Ekvator’da az, kutuplarda fazla olması,
bilgilerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

Cevap: D

4. Bir yerin iklimini oluşturan sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış gibi olayların tümüne “iklim elemanları” denir. İklim elemanlarının çok az değiştiği bölgelerde hava durumu ile iklim özellikleri birbirine benzer.

Buna göre haritada numaralandırılan alanların hangisinde hava durumu ile iklim özellikleri birbirine daha çok benzer?

Cevap: E

5.Bulutsuz ve rüzgârsız bir günde saat 12.00’de ölçülen sıcaklığın en düşük olması gereken nokta, yukarıdaki izohips haritasında kaç numara ile gösterilmiştir?
A) I B) II C) III D) IV E) V

Cevap: A

6.Güneş ışınlarının atmosferde aldığı yol ile tutulma, yansıma ve dağılma miktarı arasında bir paralellik vardır. Işınların atmosferde aldığı yol arttıkça kırılma ve yansıma miktarı artar.

Buna göre yukarıdaki şekilde verilen beş merkezden hangisinde, 21 Mart’ta Güneş ışınlarının atmosferde aldığı yol daha uzundur?
A) I B) II C) III D) IV E) V

Cevap: A

7.Rüzgârlar geldiği yönlere göre hava sıcaklığını yükseltici veya düşürücü etki yapar.

Yalnızca sıcaklık-enlem ilişkisi düşünüldüğünde, yukarıdaki şekilde gösterilen oklar yönünde esen rüzgârlar, gittikleri yerlerde hava sıcaklığını aşağıdakilerden hangisi gibi etkiler?

Cevap: A

8.Yukarıda kalıcı kar sınırı gösterilen dağ ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A) Kuzey yamacında yerleşme üst sınırı daha yüksektir.
B) Kuzey yamacında güneşlenme süresi daha uzundur.
C) Güney yamacında orman üst sınırı daha yüksektir.
D) Güney yamacında toprak oluşum süresi daha uzundur.
E) Kuzey yamaçta aynı tür bitkilerde olgunlaşma süresi daha kısadır.

Cevap: C

9.Aşağıdaki tabloda beş kentin gerçek sıcaklık değerleri ile indirgenmiş sıcaklık değerleri verilmiştir.

Tablodaki verilere göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) III ve V. kentler arasında 600 metrelik yükselti farkı vardır.
B) II ve IV. kentler deniz seviyesinden 400 metre yükseklikte yer almaktadır.
C) Deniz seviyesinden yüksekliği en fazla olan kent lll’tür.
D) I. kentin yükseltisi diğer kentlere oranla daha azdır.
E) V. kent, IV. kentten 1000 metre yüksekte yer alır.

Cevap: E

10. Dünya’nın günlük hareketine bağlı olarak Güneş ışınlarının bir noktaya geliş açısı gün boyunca değişme gösterir. Güneş ışınları sabah ve akşam vakitlerinde eğik açıyla, öğle vaktinde ise gelebileceği en büyük açıyla gelir. Bu durum, gün içinde sıcaklık değişimlerine sebep olur.

Buna göre gün içinde sıcaklığın en yüksek olduğu zamanda Güneş’in ufuk düzlemindeki konumu kaç numara ile gösterilmiştir?

Cevap: D

1. Aşağıdaki grafiklerden hangisi sıcaklıkla yükseklik arasındaki ilişkiyi gösterir?

Cevap: C

2. Aşağıdakilerden hangisi sıcaklık ile enlem arasındaki ilişkiye örnek gösterilebilir?
A) Dünya’nın en sıcak yerlerinin dönenceler çevresindeki çöller olması
B) Kuzey Yarım Küre’de dağların güneye bakan yamaçlarında kar erimelerinin daha erken başlaması
C) Bitkilerin yükseklere çıkıldıkça kuşaklar oluşturması
D) Güney Yarım Küre’de kuzeyden esen rüzgârların sıcaklık değerlerini yükseltmesi
E) Dünya’nın en soğuk yerlerinin Asya Kıtası’nın kuzeydoğusunda yer alan Sibirya’da olması

Cevap: D

3. Yanda bir hava hareketinin akış yönü gösterilmiştir.Buna göre, bu hava hareketinin bulunduğu merkez, aşağıdaki basınç merkezlerinden hangileri olabilir?

Cevap: A

4. Sürekli termik basınç merkezleri ile sürekli dinamik basınç merkezleri arasında görülen rüzgârlara “sürekli rüzgârlar” denir.
Aşağıdaki yarım küre üzerinde, belirli enlemler arasında etkili olan sürekli rüzgârlar gösterilmiştir.

Buna göre numaralandırılan alanlarda etkili rüzgârların adları aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

Cevap: B

5. Deniz seviyesinden itibaren yükseldikçe atmosferi oluşturan gazların yoğunlukları azalır. Bu durum basıncın yükseltiye bağlı olarak düşmesine neden olur.

Buna göre, yukarıdaki izohips yöntemiyle çizilmiş harita üzerinde işaretli noktalardan sırasıyla basıncı en az ve en fazla olan merkezler aşağıdakilerden hangisidir?
A) I ve V B) İve IV C) II ve III D) IV ve I E) V ve I

Cevap: E

6. Trabzon’dan arabasıyla yola çıkan Ahmet Bey, oğlu ile birlikte Gümüşhane’ye gitmektedir. Yol üzerinde bulunan Kalkanlı (Zigana) Tüneli’ne girerken her yer karla kaplıdır. Fakat tünelin çıkışından itibaren Gümüşhane’ye bakan yamaçlarda hiç kar yoktur.
Ahmet Bey, bunun nedenini soran oğluna aşağıdakilerden hangisini söylerse doğru cevap vermiş olur?
A) Trabzon’un kış mevsimi sıcaklık ortalaması Gümüşhane’den daha yüksektir.
B) Türkiye, yıl boyunca güneş ışınlarını güneyden daha büyük açılarla aldığı için güney yamaçlar daha çabuk ısınmakta ve karlar daha erken erimektedir.
C) Tünelle geçtiğimiz dağın güney yamacına daha fazla yağmur yağdığı için karlar erimiştir.
D) Gümüşhane üzerinden gelen sıcak ve nemli hava karların erimesini sağlamıştır.
E) Kışın Basra Körfezi üzerinden gelen sıcak hava kütlesi, tünelin Gümüşhane tarafının daha fazla ısınmasını sağlamaktadır.

Cevap: B

7.Aşağıda bir hava kütlesinin hareketi gösterilmiştir.

Hava kütlesinin yamaçtan aşağı hareketi sırasında;
I. Bağıl nem,
II. Maksimum nem,
III. Sıcaklık,
gibi özelliklerinden hangilerinde artış görülür?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

Cevap: E

8.Yukarıdaki Dünya haritasında gösterilen taralı alanların hangilerinde hava, yıl boyunca doyma noktasından en uzaktır?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) III ve V E) IV ve V

Cevap: D

Yukarıdaki haritada, numaralandırılan yörelerin hangisinde bağıl nemin en fazla olması beklenir?

Cevap: A

10. Aşağıda, bir yörenin yıllık sıcaklık ve yağış grafiği verilmiştir.

Grafikten yararlanarak bu yöreyle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi elde edilemez?
A) Bulunduğu yarım küre
B) En sıcak ay
C) Yıllık yağış miktarı
D) Deniz seviyesinden yüksekliği
E) Yağış rejimi

Cevap: D

11. Aşağıda sıcaklık ve yağış grafiği verilen iklim tiplerinden hangisi Akdeniz iklimine aittir?

Cevap: A

12. Aşağıdaki haritada iki merkezin yıllık ortalama sıcaklık değerleri gösterilmiştir.

Bu iki merkezin;
I. Güneş ışınlarının düşme açısı,
II. Yükselti,
III. Bakı
özelliklerinden hangileri, sıcaklık değerlerinin farklı olmasını etkilememiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) İve III E) II ve III

Cevap: D

13.Sıcaklık değerleri yükselir ve buna bağlı olarak ani kar erimeleri gerçekleşir.
• Sel ve çığ gibi olaylara sebep olabilir.
• Tarım ürünlerinin erken olgunlaşmasına veya kurumasına sebep olabilir.

Yukarıda oluşum şekli ve bazı özellikleri verilen rüzgârın daha çok, aşağıdaki haritada işaretli noktalardan hangisini etkilemesi beklenir?

Cevap: E

14. Aşağıdaki şekilde Karadeniz kıyılarında bitki topluluklarının yükseklik arttıkça değişim durumu gösterilmiştir.

Buna göre bitki topluluklarının yükseltiye uygun basamaklar oluşturmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Engebenin artması
B) Bakı durumu
C) Eğimin değişmesi
D) Sıcaklık koşullarının değişmesi
E) Toprak türünün değişmesi

Cevap: D