Cumhuriyet Dönemi’nde bilim alanındaki gelişmeler nelerdir

Cumhuriyet Dönemi’ndeki bilimsel çalışmalar daha çok astronomi, matematik ve fizik alanlarında yapılmıştır. Astronomi çalışmalarında Fatin Gökmen (1877-1955) dikkat çeken isimlerdendir. Kandilli Gözlemevi’nin kurucusu ve ilk müdürü olan Fatin Gökmen, 1911 yılında Kandilli Gözlemevi’nde ramazanın başlangıcının belirlenmesi konusundaki çalışmaları ile dikkat çekmiştir. 1936 yılında Türk Takvimi adlı eserinin yanında, Eski Hitay Takvimi ve Eski Türklerde Heyet ve Takvim gibi eserler yazmış, ayrıca Astronomi ile ilgili çeşitli eserler de kaleme almıştır.

Bu dönemde matematik alanındaki çalışmaları ile öne çıkan Cahit Arf (1910-1997), cebirsel denklemler üzerinde yoğunlaşırken özel hâller problemini çözmüştür. Hasse Arf Teoremi ile sadece Türkiye’de değil dünyada da tanınmış olan Cahit Arf, sentetik geometri problemlerinin cetvel ve pergelle çözülebilirliği konusunda çalışmalar yapmıştır. Cahit Arf’ın uzaydaki düzlem eğrileri ile ilgili çalışmaları da vardır. Cumhuriyet Dönemi bilim insanları arasında yer alan Behram Kurşunoğlu, nükleer fizik üzerinde yoğun çalışmalar yapmış ve atom fiziği üzerine çeşitli makaleler yazmıştır. Orhan Asım Barut (1926-1994) ise matematik, kuramsal fizik, yüksek enerji fiziği ve parçacık fiziği konularındaki çalışmalarıyla tanınmış, protonla ilgili olarak maddenin yapısını, elektron ve nötronlar arasındaki elektromanyetik etkileşimi bağlayan Basit Madde Modeli’ni geliştirmiştir

Fizik konusunda atomların çekirdeğindeki parçacıkların etkileşimi ile nötron, proton ve mezon gibi parçacıkların davranışlarını inceleyen Feza Gürsey (1921-1992), bu çalışmasıyla “Linear Olmayan Sigma Modelleri” adı verilen ikili simetri görüşünü geliştirmiştir. Cumhuriyet Dönemi’nde kimya alanında yaşanan gelişmelere İstanbul Üniversitesi’ne bağlı Kimya Enstitüsü öncülük etmiştir. Bu dönemde kimya alanında çalışma yapanlar arasında Sedat Bey, Mehmet Arif Bey ve Ali Rıza Bey gibi bilim insanları da vardır.

Cumhuriyet Dönemi’nde tıp konusunda da önemli gelişmeler olmuştur. Bu konuda çalışmalar yapan önemli bilim insanlarından bazıları şunlardır. Deri hastalıkları üzerinde çalışmalar yapan Prof. Dr. Hulusi Behçet (1889-1948), kendi adıyla anılan Behçet Hastalığı’nı keşfetmiştir. Prof. Dr. Akil Muhtar Özden, Santonin Testi’yle Avrupa tıp literatürüne geçmiştir. Yine Prof. Dr. Mazhar Osman psikiyatri konusunda kendi ekolünü oluşturmuştur. Akademik, felsefî, dinî, içtimaî ve siyasî konularda 350 makalesi bulunan Ahmed Yüksel Özemre (1935-2008) bir çok eserin yanında, Teorik Fizik ve Atom Mühendisliği dallarında da kitaplar yazmıştır.

“Türk mimarisinin geçmişine yönelik kuramsal ve kavramsal çalışmaları, İslam mimarisi içinde Türk eserlerinin kimliğini vurgulayan görüşleri ve bu konulara dair yazdığı kitapları ile tanınan Prof. Dr. Doğan Kuban (1926- ...) Türk sanat ve mimarlığının özgün bir yaratı alanı olarak görülmesi gerektiğini öne sürmüştür. Tarih Bilimi’nde ise, daha çok Osmanlı Devleti ile ilgili çalışmalarıyla tanınmış olan ve 25’ten fazla kitap, 300’den fazla makale ile ömrünü tarih araştırmalarına vakfeden Halil İnalcık (Görsel 5.41) ön plana çıkmıştır.