Haritalarda ölçek kullanılmasının gerekçeleri

Haritalarda ölçek kullanımı öncelikle haritayı okuyan kişiye yeryüzü hakkında detaylı bilgilendirme sağlar. Bu bilgiler ile zaman kaybı en az düzeye indirilir ve yapılacak olan işlemlerin karar aşamasını hızlandırır. Gerçek alanların harita okuyan kişiye aktarımı kolaylaştırır. Ölçeğe göre haritada bulunan mesafe aynıdır ve hatalı hesaplama olayları yaşanmaz. 

Gerçek alanları olduğu gibi kağıda aktarmak pek mümkün olmadığı gibi haritalardaki bu problemi çözmek için bir ölçek kullanma yöntemi ile sorun çözülmüştür.  Ölçek bir haritanın kaç kez küçültülerek çizildiğini veya çizileceğini gösterir.  

Herhangi bir yerin düzleme aktarılması sırasında küçültme oranları kullanılarak çizilen haritalar ölçekli haritalardır. Belli oranlarda yapılan küçültmeler için ölçek kullanmak gereklidir.

Genel olarak iki tür ölçek vardır.

• Kesir ölçek
• Çizgi ölçek

Ölçeğin paydasında yazan rakam ile ölçek büyüklüğünü karıştırmamak gereklidir. Örnek olarak verirsek paydasındaki rakam küçük olan ölçek küçük ölçekli bir harita değildir. Tam tersi büyük ölçekli bir haritadır. Paydada yazan rakam küçüldükçe haritanın ölçeği büyümekte yani ayrıntı oranı büyümektedir. Yani o harita bize daha ayrıntılı bilgi vermektedir.

Ölçeği büyüyen haritaların, ölçek paydası küçüktür, ayrıntı verme oranı yüksektir ve gösterdiği alan dar bir alandır. Haritaya baktığımızda iki merkez arasındaki mesafenin artığı görülür.
Ölçeği küçülen haritaların, ölçek paydası büyük olmakla beraber gösterdiği alan geniş bir alandır. Ayrıntı gösterme oranı daha azdır ve iki merkez arasındaki mesafe azalmıştır.