Kurban Bayramı çocuğa nasıl anlatılmalı

Çocuğa Kurban Bayramı'nın açıklanması konusu çok önemlidir. Çocukların 12 yaş itibari ile soyut düşünce yetenekleri gelişmeye başlar. Yani 12 yaş öncesinde bir çocuk birçok şeyi anlık olarak ve somut nesneler üzerinden kavrar, çok az şekilde soyut düşünce yeteneği gelişmiştir. Her ne kadar Kurban Bayramı'nın hikâyesinin sonu biz yetişkinlere göre anlamlı bitse de 12 yaş altında olan bir çocuğa soyut konular olan ölüm ve kurban edilme anlam dışı ve bazen de korkutucu gelebilir.

Kurban Bayramı'nın anlamı anlatılmalı

Bu yüzden bu yaş çocuklarına bayramın genel olarak nasıl bir anlam taşıdığı anlatılmalıdır. İnsanlar arası yardımlaşmaya imkân tanıyan Kurban Bayramı'nın başta et dağıtma olmak üzere paylaşma ve birçok yardımın birlikte yapılmasına olanak sağlayan, birliği ve beraberliği güçlendiren yönlerinden bahsedilmeli. Böylece bayramın sosyal ve kültürel sonuçlarının aktarılması sağlanacak bu da çocuğun bayramı anlamasına katkı sağlayacaktır. 12 yaş ve üzeri çocuklara ise çocuğun duygusal olgunluğu ve soyut konuları kavrama becerisi göz önüne alınarak aktarım yapılmalıdır.

Çocuğu ve gelişim özelliklerini iyi tanımak

Öncelikle her ebeveyn çocuklarını iyi tanımalı. Gözlemlemeli. Neyi yapıyor, neye ilgi duyuyor, nelere dikkat ediyor sürekli takipte olmalı. Bunu yapan ebeveynler bir durumla karşılaştığında buna uygun çözüm yolunu, çocuğuna göre indirgemeyi becerebilir. Çünkü çocuğunu tanıyordur. Bu da kesinlikle ilgi ve alakadan kaynaklanır. Ebeveyn olmanın temelinde yatan madde budur.

Alt zemin hazırlamak

Çocuklara daha evvel İslami bir zemin hazırlamadıysanız, onlara kurbanı da anlatamazsınız. Siz bir yıl boyunca hiç Hz. İbrahim’den, Allah’ın merhametinden bahsetmeyin. Bir gün pat diye bunlarla kurban anlatın. Çocuk bünyesi bunu kabul etmez. Ancak zaten sürekli Allah’ın sevgisini duyan, peygamberlerin ismine aşina olan, temelleri sağlam atılan bir çocuk, kurbanı da çok iyi anlayacaktır. O yüzden çocukları küçümsemeyin. Ağaç yaşken eğilir. Yedi yaşına kadar bütün zemin oturur. Bu nedenle her şeyi çocuklara Allah’ı anlatmak için bir fırsat bilin ve onları böyle yetiştirin.

Yaş seviyesine uygun açıklamaları yapmak

Çocukların bilimsel olarak da algılama seviyeleri vardır. Bu nedenle çocuğun yaşına göre olayları somutlaştırmak yani maddeleştirmek gerekir. Okul öncesi dönemde çocukların soyut algıları yerleşememiştir. Bu nedenle onlara olmayan, görünmeyen ya da hikayeleri anlatırken canlandırmasına yardım etmek gerekir.

Uzmanlar 0-3 yaş arası çocuklara kurban kesiminin nedenini anlatmamanın gerektiğini, bayramın sosyal yönünü ön plana çıkarmak gerektiğini savunuyorlar. Büyüklere saygı göstermek, ziyarette bulunmak, ihtiyaç sahiplerine yardım etmek, et yiyemeyenlerle etleri bölüşmek gibi ahlaki yönlerin üzerinde durulmalı.

Oysa 3-6 yaş arası çocuklara bir seviye daha üstü açıklamalar yapılabilir. Eğer alt zemini varsa, Hz. İbrahim ve İsmail kıssası basitleştirilerek anlatılabilir. Yoksa kurbanın paylaşmak olduğunu, ihtiyaç sahipleriyle etleri neden paylaştığımızı, Allah’ın hayvanları bizim için yarattığını ve hayvanların kesildikleri için üzülmediklerini, usta eller kestiği için canlarının yanmadığını, etin sağlıklı bir besin olduğunu, Allah’ın tüm bunları bizi çok sevdiği için yarattığını anlatabilirsiniz.

Altı yaştan üstü için aynı konular detaylandırılabilir.

Kurban kesimini izletmek

Uzmanlar yine 9 yaşına kadar çocuklara kesimi izletmemenin doğru olacağını, bu yaştan sonra uygun açıklamalarla izletilebileceğini söylüyor. Ama yine en önemli konu çocuğa bunu açıklamak ve anlatmak. Yine çocuğun kendi gelişimi ve seviyesi de ayrı bir etken.

Biz izledikte ne oldu demeyin, bizler ve onlar çok farklıyız. O nedenle uygun zemini oluşturmaya gayret edin. Kurbana dair hiçbir şey bilmeyen ve aniden kesime şahit olan çocukların psikolojik travma yaşadıkları ve şiddete eğilimlerinin arttığı tespit ediliyor. Dikkatli olmak sizin elinizde.

Çocuğu kurban olgusuna dahil etmek

Her şey bir kenara, çocuğa tüm bunları anlatırken onu kenarda bu süreci izleyen bir seyirci yapmayın. Onu tüm olaya dahil edin. Mümkünse kurban seçiminden, dağıtımına kadar. Özellikle dağıtımına dahil etmek fiili bir eğitim ve zemin hazırlığıdır aslında. Ona ihtiyaç sahiplerine yardım etmenin yolunu gösteriyor olmanız, sen de bunları yapacaksın demenin fiilidir ve hiçbir kelamın yerini tutmaz. Yine kurban etinden yemekler yapıp, kesemeyen komşuları yemeğe davet etmek, davet etmeye çocuğunuzla gitmek fiili bir eğitimdir.

“Unutmayın, çocuklarınız İslam’ın umutla beklediği geleceğidir. Gelecek sizin elinizde!”

5 adımda çocuklara kurban bayramını nasıl anlatmalıyız