Metinde yer alan düşünceleri Hartmann’ın varlık anlayışıyla karşılaştırarak varlığın nasıl bir yapıya sahip olduğunu yorumlayın

Soru : Aşağıdaki metinde yer alan düşünceleri Hartmann’ın varlık anlayışıyla karşılaştırarak varlığın nasıl bir yapıya sahip olduğunu yorumlayınız.
“(…) Bergson’a göre hayat maddeye dayanmak zorundadır. (…) Maddenin varlık yapısı ile hayatın varlık yapısı ve karakterleri arasında farklılık vardır. Evet bu ikisi birlikte bulunmak zorundadır. Hayat varlık karakteri itibarıyla kendisine hiç de benzemeyen madde denilen şeyin içinden çıkmıştır. Bununla şunu da söyleyebiliriz: Maddenin içinde hayat gizlidir. Çünkü gizli olmasaydı patlayıp çıkamazdı. Bergson’un deyimiyle madde azaltılmış hayattır. Burada materyalistlerin örneğin Demokritos’un anladığı manada bir madde anlayışı yoktur. Daha canlı bir madde söz konusudur. Yani bu öyle bir madde ki içinde patlamaya hazır, organik hâle gelebilecek birşey var. O hâlde şunu söylemek durumundayız: İkisi birlikte olmakla birlikte ikisini biz ayırabiliyoruz. Ama maddesiz düşünmek mümkün değildir. Maddesiz bir hayatı tasavvur etmek hiçbir şekilde mümkün değildir. Çünkü içinden çıkıp geldiği şeyden onu bütünlüğüyle ayırdığımız zaman bizim karşımıza o ne olarak kalacaktır? Yani böyle bir durumda hayat varlığını yitirmeyecek mi? Elbette yitirecek. Maddeyle hayatın yönü birbirine tersttir. Ayrıca madde zorunluluk hâlini, hayat ise hürriyet halini temsil ediyor. Maddede zorunluluk yumuşadığı zaman oradan hayat çıkıyor. Zorunluluğun yumuşadığı yere bilinç yerleşiyor ve hayat buradan çıkıyor. (…)” Ali Osman Gündoğan, Bergson: Metafiziğe Yeniden Dönüş (Kısaltılmıştır.)

Ödev cevabı kısaca : Hartmann'ın varlık anlayışı, varlığın üç aşamadan oluştuğunu savunurken, Bergson'un varlık anlayışı madde ve hayat arasındaki ilişkiyi vurgular. İki filozofun da varlık hakkındaki düşünceleri ontolojik ve epistemolojik farklılıklara sahiptir.

Hartmann ve Bergson'un varlık anlayışları arasındaki farkları değerlendirmek, varlığın doğasını anlamak açısından önemlidir. Hartmann, varlığı üç aşama olarak görür: madde, canlı organizma ve insan. Bu yaklaşım, varlığın farklı seviyelerini ve bunların birbirine bağımlılığını vurgular. Öte yandan, Bergson varlığı madde ve hayat arasındaki ilişki olarak ele alır. Ona göre hayat, maddeye dayanmak zorundadır ve madde içinde gizlidir. Her iki filozof da varlığın doğasını anlamak için ontolojik açıdan farklı bir bakış açısı sunarlar. Hartmann, varlığın hiyerarşik bir yapısı olduğunu vurgularken, Bergson varlık ve hayat arasındaki ilişkinin zorunlu olduğunu savunur. Her iki düşünce biçimi de varlık felsefesinde önemli tartışmalara neden olmuştur.