Üriner sistemin yapı, görev ve işleyişi

İnsanda üriner sistem; böbrekler, idrar kanalları (üreter), idrar torbası (mesane) ve idrar boşaltım kanalından (üretra) oluşur.

1. Böbrekler: İnsanlarda yaklaşık olarak 10-12 cm uzunluğunda, ortalama 160 g ağırlığında ve fasulye tanesi şeklinde iki böbrek vardır. Dış kısmı bağ dokudan oluşan ince bir zarla çevrili olan böbrekler, karın boşluğunun arka tarafında, bel hizasında ve omurganın iki yanında yerleşmiştir. Böbreğin boyuna kesitinde üç kısım ayırt edilir. Dışta koyu kırmızı renkte kabuk (korteks) bölgesi, içte yumuşak ve açık renkli öz (medulla) bölgesi bulunur. Böbreğin orta kısmında ise idrar kanalının çıktığı geniş bir çukur alan vardır. Bu bölge havuzcuk olarak adlandırılır. Havuzcuk idrar toplama kanallarının sonlandığı kısımdır.

Böbreklerin yapı ve görev birimine nefron denir. Her böbrekte yaklaşık bir milyon nefron bulunur. Nefronlar, ince uzun boşaltım kanalı ve kılcal kan damarı yumağı olan glomerulustan oluşur. Glomerulus, boşaltım kanalının kapalı ucunun genişleyerek kese şeklinde oluşturduğu Bowman kapsülü ile çevrilmiştir. Glomerulus ve Bowman kapsülünün birlikte oluşturduğu yapıya Malpigi cisimciği denir. Bu yapılar böbreğin kabuk bölgesinde yer alır.

2. İdrar kanalları: İdrar kanallarının her birinin uzunluğu 25 cm’dir. İdrar kanalları böbreklerin havuzcuk bölgesinden çıkar ve idrar torbasına bağlanır. İdrar kanalının idrar torbasına bağlandığı yerde tek yöne açılan ve idrarın tekrar idrar kanalına geçmesini önleyen kapakçıklar vardır.

3. İdrar torbası: Kaslı bir yapı olan idrar torbası kasık bölgesinde yer alır. Esnek bir yapıya sahip olduğundan 1-1,5 Iitre idrar alabilir. Genelde 250-300 cm3’ü dolunca idrar torbasının kasları uyarılır ve boşaltım isteği doğar.

4. İdrar boşaltım kanalı: İdrarın idrar torbasından dışarı atıldığı açıklıktır. İdrar torbası kasılır. Üretranın etrafındaki sfinkter kaslar gevşer ve idrarın üretradan dışarı atılması sağlanır.