10. Sınıf Meb Kimya Ders Kitabı Sayfa 177-178 Cevapları

10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Cevapları – MEB Yayınları Sayfa 177–178 | Kontrol Noktası

Sayfa 177 – Kontrol Noktası

Soru 1: Bazı temizlik firmaları, plastik atık miktarını azaltmak için büyük şişelemeler yerine daha küçük şişelerde konsantre ürünler üretmektedir. Bir temizlik firması, 0,1 M aktif madde içeren 1 L yüzey temizleyicisinin yanında 10 M derişime sahip 100 mL’lik konsantre ürün satmaktadır.

Temizlik firmasının sattığı bu konsantre üründen, 0,1 M aktif madde içeren kaç litre yüzey temizleyicisi elde edilir?

Cevap: Bu tür sorularda seyreltme işlemi uygulanır ve aşağıdaki bağıntı kullanılır:

M₁ · V₁ = M₂ · V₂

• Başlangıç derişimi (M₁) = 10 M
• Başlangıç hacmi (V₁) = 100 mL
• İstenen derişim (M₂) = 0,1 M

10 · 100 = 0,1 · V₂
V₂ = 10 000 mL = 10 L

➡️ Sonuç: 100 mL’lik konsantre üründen 10 litre 0,1 M yüzey temizleyicisi hazırlanabilir.
Bu yöntem hem çevreyi korur hem de ambalaj israfını azaltır.

Soru 2: Denizlerin tuzluluk oranları sıcaklığa bağlı olarak değişir. Ekvator’a yakın bölgelerde buharlaşma fazla olduğundan tuzluluk oranı yüksektir. Kutuplara yaklaştıkça sıcaklık ve buharlaşma azalır, ayrıca buzulların erimesi deniz suyunu seyreltir.

Buna göre Türkiye haritasında gösterilen denizleri, tuzluluk oranlarını dikkate alarak derişikten seyreliğe doğru sıralayınız.

Cevap: Türkiye’de denizlerin tuzluluk sıralaması şöyledir:

Akdeniz > Ege Denizi > Marmara Denizi > Karadeniz

➡️ Bunun nedeni;

• Akdeniz’de buharlaşmanın fazla olması,
• Karadeniz’e çok sayıda akarsu dökülmesi ve yağışın fazla olmasıdır.

Soru 3: Aşağıda üç farklı kapta hazırlanmış NaCl çözeltileri verilmiştir:

• 1. kap: 0,1 mol NaCl içeren 1000 mL çözelti
• 2. kap: 0,5 mol NaCl içeren 500 mL çözelti
• 3. kap: 0,1 mol NaCl içeren 500 mL çözelti

a) Her bir kaptaki çözeltinin molar derişimini hesaplayınız.

Cevap: Molar derişim formülü: M = n / V

• 1. kap: M = 0,1 / 1 = 0,1 M
• 2. kap: M = 0,5 / 0,5 = 1 M
• 3. kap: M = 0,1 / 0,5 = 0,2 M

Sayfa 178 – Kontrol Noktası

b) Yukarıdaki çözeltileri seyrelti̇kten derişiğe doğru sıralayınız.

Cevap: 1. kap < 3. kap < 2. kap

➡️ Çünkü birim hacimde çözünen madde miktarı en az olan çözelti seyreltik, en fazla olan çözelti derişiktir.

c) 1. kapta bulunan çözeltinin derişimini, 3. kapta bulunan çözeltinin derişimine eşitlemek için neler yapılabilir? Matematiksel hesaplamalar yaparak açıklayınız.

Cevap:

• 1. kaptaki çözelti: 0,1 M
• 3. kaptaki çözelti: 0,2 M

1. kap için: Derişimi artırmak gerekir → çözücü buharlaştırılabilir.

3. kap için: Derişimi azaltmak gerekir → saf su eklenir.

Bu işlemler sırasında çözünenin mol sayısı değişmez, yalnızca hacim değiştirilir.
Bu nedenle M₁ · V₁ = M₂ · V₂ bağıntısı kullanılır.

Soru 4: İçeceklerdeki şeker miktarı, tüketicilerin tat tercihlerini doğrudan etkiler. Bir firmanın ürettiği limonatada, 1 L limonata için 10,26 g sakkaroz (C₁₂H₂₂O₁₁) kullanılmıştır.
(Sakkarozun mol kütlesi: 342 g/mol)

a) 1 L limonatadaki şekerin molar derişimini hesaplayınız.

Cevap: Önce mol sayısı hesaplanır:

n = m / M
n = 10,26 / 342 = 0,03 mol

M = n / V
M = 0,03 / 1 = 0,03 M

b) Bir yudum (yaklaşık 10 mL) limonatada kaç mol şeker bulunur?

Cevap: 10 mL = 0,01 L

n = M · V
n = 0,03 · 0,01 = 0,0003 mol

c) Bir öğrenci, 50 mL 1 M sakkaroz çözeltisi hazırlamak için 17,1 g sakkaroz ve 50 mL su kullanmıştır. Çözeltinin son hacminin 56 mL olduğunu gözlemlemiştir.

Hazırlanan çözeltinin molar derişimi 1 M’den az mı yoksa fazla mıdır? Öğrenci hangi noktayı gözden kaçırmıştır?**

Cevap:

• 17,1 g sakkaroz → 0,05 mol
• Gerçek çözelti hacmi = 56 mL = 0,056 L

M = n / V
M = 0,05 / 0,056 ≈ 0,89 M

➡️ Sonuç: Çözelti 1 M’den küçüktür.
➡️ Öğrenci, molarite hesaplanırken çözelti hacminin esas alınması gerektiğini gözden kaçırmıştır.

Soru 5: 10 M derişime sahip bir NaCl çözeltisinden 1 mL alınıp üzerine 9 mL saf su ekleniyor. Oluşan yeni çözeltiden tekrar 1 mL alınıp 9 mL su ekleniyor. Bu işlem toplam 4 kez tekrarlanıyor.

Buna göre x, y, z ve t çözeltilerinin molar derişimlerini hesaplayınız.

Cevap: Her adımda çözelti 10 kat seyreltilir.

• x = 1 M
• y = 0,1 M
• z = 0,01 M
• t = 0,001 M

➡️ Bu işlem ardışık seyreltme olarak adlandırılır.