Mustafa Kemal’in gençlik yıllarında fikir hayatını etkileyen unsurlar

Mustafa Kemal’in gençlik yıllarında fikir hayatını etkileyen bazı unsurları şöyle sıralayabiliriz:

• Ailesinden almış olduğu okuma ilhamını ve aile terbiyesini ömrü buyunca devam ettirmesi,
• Okumaya karşı büyük bir merakının olması nedeniyle yerli ve yabancı yazarlarca yazılmış her türlü kitabı okuması,
• Düşünce adamlarının kitaplarını defalarca okuması sonucu geniş bir düşünce ufkuna sahip olması,
• Yabancı dil bilmesi sonucunda Türkçe ’ye daha tercüme edilmemiş bazı kitapları okuyup anlayabilmesi,
• Avrupa’da basılan gazete, dergi ve farklı yazılı kaynakları takip etmesi sonucu güncel konulara hâkim olması ve Batı’yı daha yakından tanıması,
• Öğrenciliğinin farklı şehirlerde geçmesi sonucunda okuduğu yerlerin kültürel ve sosyal yapısını daha yakından tanıyarak zengin bir kültürel birikime sahip olması,
• Farklı kültürleri yakından tanıdığı için Balkanlar’da ve yurdun farklı yerlerinde gelişen siyasî ve toplumsal konuları yerinde görmesi,
• Osmanlı Devleti’nin farklı cephelerde mücadele hâlinde olduğu için halkın sıkıntısını ve ülkenin içinde bulunduğu zor durumu yakından görmesi.

Mustafa Kemal’in önceki sayfada maddeleyerek saydığımız nedenlerin yanında fikri yapısının şekillenmesinde yerli ve yabancı bazı aydın kişiler de etkili olmuştur. Bu aydınları ise şöyle sıralayabiliriz:

Namık Kemal, Mustafa Kemal’in düşünce yapısından etkilendiği vatan şairidir. Türk milliyetçiliğinin öncülerindendir. Hem yazar hem de şair olan Namık Kemal’in “İntibah” adlı romanı ile “Vatan Yahut Silistre” isimli tiyatrosu onun kısa sürede halk tarafından tanınmasını sağlamıştır. Şair, vatan ve özgürlük konularını eserlerinde coşkuyla işlemiştir. Namık Kemal, çağdaş Türk edebiyatının öncüleri arasında yer alır. Vatan şairi, yazdığı eserleriyle pek çok Türk gencini olduğu gibi genç komutan Mustafa Kemal’i de derinden etkilemiş, onda vatan ve millet sevgisinin oluşmasına katkı sağlamıştır. Mustafa Kemal, konuşmalarında zaman zaman Namık Kemal’in mısralarını söyleyerek ondan ne kadar etkilendiğini göstermiştir

Ziya Gökalp, Mustafa Kemal’in fikirlerinden etkilendiği şair, yazar ve önemli bir Türk siyasetçisidir. Bir dönem Osmanlı Mebusan Meclisinde ve TBMM de milletvekilliği yapmıştır. Ziya Gökalp’ın eserlerinde milliyetçilik ve Türkçülük kavramları sıklıkla görülür. Ziya Gökalp cumhuriyetin ilk yıllarında kültür alanındaki fikirleri ile devletine önemli hizmetlerde bulunmuştur. Mustafa Kemal’in fikri yapısının şekillenmesinde şairin önemli bir yeri olduğu bazı tarihçiler tarafından söylenmektedir. Şairin şu sözü önemlidir: “ Batı medeniyetindenim, Türk milletindenim, İslam ümmetindenim.”

Jean Jacques Rousseau, (Jan Jak Russo) Ünlü Fransız düşünürünün “Toplumsal Sözleşme” adlı eseri toplumun üzerinde kısa sürede etkili olmuş büyük bir yapıttır. Ona göre halk olmanın temel esaslarından biri de, egemenliğin var olması ile mümkündür. Rousseau’ ya göre; “Yurttaş olmadan erdem, erdem olmadan hürriyet, hürriyet olmadan da devlet olamaz.