İnsan Kütüphanesi nedir, hangi şehirlerde insan kütüphaneleri var?

İnsan Kütüphaneleri nasıl çalışıyor?

Aslında sistemin kütüphaneden bir farkı yok diyebiliriz. Nasıl bir kitabı seçiyor, ödünç alıyor ve okuyorsanız, bu kütüphanede de bir insan kitabı seçiyor, ödünç alıyor ve hikayesini bizzat kendisinden dinliyorsunuz. İnsan kitapları yarım saat ödünç alabiliyorsunuz, ama daha fazla bilgi isterseniz de süreyi uzatabiliyorsunuz. Kütüphane işleyişinden farkı ise, insan kitapları evinize götüremiyorsunuz.

İnsanlar canlı kitaplara nasıl dönüşüyorlar?

İnsan kitaplar gönüllü olarak hizmet veriyorlar. Her birinin farklı yaşanmışları, farklı hikayeleri var. İçlerinde obezi de var, cinsel tacize uğranı da, seks işçisi de, otizmlisi de, cinsiyet değiştireni de, mültecisi de…

Evet insanlar kitaplar, toplum tarafından çoğu zaman dışlanan, önyargılarla ve negatif düşüncelerle mücadele etmesi gereken insanlar.

İnsan Kütüphanesinin amacı nedir?

Öncelikle amaç empati kurarak, bu insanlara karşı olan önyargıları ortadan kaldırmak. Bu kütüphanede insanlar hikayeleri birinci ağızdan dinleyerek, birbirlerini tanıyorlar ve toplumun kendilerine dayattıkları önyargılardan kurtararak sevgi bağlarını güçlendiriyorlar.

Tabii bir de olayın şu yanı var, düşünsenize kitaplar genellikle birebir yaşayandan çok üçüncü bir göz tarafından roman, hikaye, araştırma olarak bizlere sunuluyor. İnsan Kütüphanesinde ise bilgiye direk birebir yaşayan insandan ulaşabiliyorsunuz. Örneğin obezite ile mücadele eden bir insanı ödünç alıyor hikayesini bir de kendisinden dinliyor, samimi itiraflarına tanıklık ediyorsunuz.

Her şey gibi kütüphaneler de değişiyor. Okuyucularına, bilgisayar, sesli kitap ve e-okuyucu üzerinden ulaşan yeni kütüphane anlayışına bir yenisi daha eklendi. Bilgi aktarımının en iyi yolunun yüz yüze gerçekleşen iletişim ile sağlanabileceğini düşünen bir grup, insan kütüphanesi fikrini geliştirdi. Bu kütüphaneden kitap yerine insan ödünç alabiliyorsunuz.

Fikir son derece basit. İlginç yaşam deneyimleri olan insanları, ödünç alıyor ve o süre zarfında ona sormak istediğiniz her soruyu sorabiliyorsunuz. Yarım saat boyunca, bir politikacı, bir şizofren, bir din adamı, bir homoseksüel vb. ile bir masada karşılıklı oturuyor, tıpkı bir roman okur gibi hikayesini dinliyor ve üstelik hiçbir toplumsal baskı hissetmeden, cahil, ön yargılı yada aptal görünmekten korkmadan sorular sorabiliyorsunuz. Böylece kendi hayatınızdan çok farklı hayatlar yaşayan insanlar ile empati kurma imkanı bulunuyorsunuz.

Olağanüstü fikir, 2000 yılında Danimarka’da gerginliklerin yol açtığı gençlik şiddetini azaltmak amacı ile geliştirilmiş. Daha sonra bireyler arasındaki anlayış ve empatiyi geliştiren uluslararası bir proje haline gelmiş. Kendilerini dünya çapında bir sosyal değişim hareketi olarak kendilerini tanımlıyorlar, sloganları ise “Kitabı kapağına göre değerlendirmeyin”. Ülkemizde de ilk kez 2007 yılında, “yaşayan kütüphane” adı ile denenmiştir.

1961 yılında yayınlanan Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Saatleri Ayarlama Enstitüsü” adlı romanında, insanın gerçek öğrenmesinin ancak ve ancak başka bir insanla gireceği iletişimle mümkün olabileceği fikri savunulur. Tanpınar yaşasaydı, insan kütüphanesi projesini duyduğunda, bunu 40 yıl önce düşünmüş olduğunu söyler miydi bilinmez ama yazının icadından önce milyonlarca yıllık evrimimiz sırasında, en önemli öğrenme metodu olan yüz yüze iletişim olmuştur. En uzun süre tecrübe ettiğimiz öğrenme metodunu günümüze adapte etmenin sonsuz faydaları olacağına kuşku yokur.

'İnsan Kütüphanesi' ilk kez Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da hizmete girmiştir, şimdilerde ise 70 ülkede mevcut ve her geçen gün sayıları artıyor. Türkiye’de var mı, henüz yok ama belki de bunu organize edecek kişi sizsinizdir.

Hangi ülkelerde İnsan Kütüphaneleri vardır?

İlk kez 10 yıl önce Danimarka'da fikri ortaya atılan ve kitap okumak yerine insanları yüzyüze konuşturan 'İnsan kütüphanesi' İngiltere ve Avustralya'nın birçok kentinde de açılmaya başladı. İngiltere'de Dünyanın ilk Empati Müzesi'nin içinde olacak insan kütüphanesi bir kitabı ödünç almak yerine sohbet etmek üzere bir insanı ödünç alıyorsunuz. Gündelik yaşamımızda karşılaştığımız ancak bir türlü konuşma imkanı bulamadığımız Budist bir gençle, mutsuz bir bankacıyla veya bir eşcinselle konuşma olanağı bularak insanı anlamaya çalışıyorsunuz.

Kaynak:Eğitim Sistem