Gıybet nedir

Gıybet, bir kimsenin arkasından hoşuna gitmeyecek şeyleri söylemek, başka bir deyimle, kendimize söylendiği zaman hoşlanmayacağımız bir şeyi, başkası hakkında arkasından konuşmak, kötü sözlerle anmaktır. Halk arasında dedikodu, çekiştirme gıybet ile aynı anlamda kullanılır.

Gıybet, insanların kusurlarını anlatıp onları küçülterek kendisini yücelteceğini sanan aciz kimselerin faaliyetidir. İnsanın sayılamayacak kadar çok olan hatalarını örtme maksadıyla diğerlerinin kusurlarını ortaya çıkarma ihtiyacıdır. Böylece kusursuz ve mükemmel olmayan insanoğlu, kendi günahlarını telafi etmek yerine başkalarının günahını diline dolayarak kendininkilere bir yenisini eklemektedir. Kardeşini yargılayıp kınayamayacak kadar günahkâr olan insan onun ayıbını ortaya çıkararak ve onu kötüleyerek iyi olamayacağı gibi, kardeşini küçülterek de kendisini yüceltemez.

Gıybet, başkalarında kusur arama alışkanlığının sonucudur. Bazıları kendi kusurlarını görüp düzeltecekleri yerde, başkalarının eksiklerini araştırıp etrafa yaymaya çalışır; bu davranışın kötülüğünden söz edilince, yalan söylemediklerini ifade ederek kendilerini savunurlar. Aslında gıybet eden yalancı değildir. Zaten yalan söyleseydi yaptığı iş gıybet değil iftira olurdu.

Gıybet, insan veya insanla ilgili birtakım şeyler üzerinde olur. Kişinin bedeni, soyu, ahlakı, işi, dini, dünyası, elbisesi, evi, bineği... gıybet konusu olabilir. Gözün şaşılığı, saçların olmaması, uzun veya kısa boyluluk, siyah veya sarı renkte olmak... Bunlardan alaylı bir şekilde bahsedilmesi söz konusu kişinin kalbini kırar

Gıybetin sebepleri kin ve öfke, sohbet ve yarenlik, gösteriş, başkasını kötüleyerek kendi itibarını yükseltme düşüncesi, hoşça vakit geçirmek, güldürmek için başkalarının ayıp ve kusurlarının ortaya serilmesi, kıskançlık şeklinde sıralanmıştır. Gıybetten kurtulmak için bu sebeplerin ortadan kaldırılması tavsiye edilmiştir

Gıybet, üç şekilde yapılır:
Dil ile gıybet: Bir kimsenin kusur ve noksanını söylemekle olur.
Göz, el ve işaretle gıybet: Bir kimsenin kötülenmesinde bu organları kullanmakla olur.
Kalp ile gıybet: Gözüyle görmediği, kulağıyla duymadığı ve kesin olarak bilmediği bir kimse hakkında kötü zan (suizan) beslemek suretiyle olur.