İnsanlığın yazılı olmayan tarihini oluşturan destan, efsane, mit gibi anlatılara ne denir

Yazılı olmayan tarihi unsurlar arasında sözlü bir gelişim ve aktarım söz konusudur. İnsanlığın yazılı tarihinden önceki vetirede sözlü aktarım ve eğitim ve öğretim temelli olarak nesiller boyunca devam ederek tarihi bir gelişim içinde sürdürebilirlik oluşmasında etkili olmuştur.

İnsanlığın yazılı olmayan tarihini oluşturan destan, efsane ve mit gibi alıntılara sözlü kültür denmektedir. Sözlü kültür geliştikçe eğitim ve öğretim de gelişmiştir. Tarihi mirası, ortak hafızanın ve ortak hedeflerin oluşmasında da sözlü kültür etkili olmuştur. Sözlü kültür, yazının icadına kadar tarihi kaynakların bize kadar intikalinde önemli bir hazine olmuştur.

Sözlü anlatılar denir.

• Yazı icat edilmeden önce insanlar bilgileri sözlü olarak anlatıyorlardı. Destan, efsane ve mit sözlü anlatıların örnekleridir.
• Sözlü anlatıları anlatıcılar, ozan, aşıklar, toplumun en yaşlıları anlatmaktaydı.
• Sözlü anlatılarda toplumu etkileyen olaylar anlatılmıştır. Kimi zaman savaşlar, kıtlıklar, büyük kahramanlıklar, ülkelerin kuruluşları bu anlatıların konusu olmuştur.
• Sözlü anlatılar insanlığın yazılı olmayan tarihini içerir. Sözlü anlatılar diğer kültürlerden etkilenmiştir.
• Sözlü anlatılara örnekler; Romalıların Türeyiş Efsanesi, Türklerin Türeyiş, Göç, Ergenekon destanları.

Destan nedir

Destan, milletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış tarihî, toplumsal (savaş, göç, istilâ gibi) veya doğal (yangın, salgın hastalık, sel, deprem gibi) olayların anlatıldığı, hayal unsurlarıyla süslenmiş uzun manzum eserlerdir.

Efsaneler konu olarak tanrıları, kahramanları ve doğaüstü varlıkları konu alır. Sözlü gelenek ürünüdürler. Sözlü olarak aktarılar, bu aktarma işi ozanlar, rahipler ve aşıklar tarafından yapılmıştır.

Yazıdan önceki dönemde toplumlara ait yaratılış ile ilgili mit ve efsaneler nelerdir

• Perslerin dini, Zoroastrianizm
• Babil yaratılış miti
• Eski Mısırlıların yaratılış miti
• Asteklerin yaratılış miti
• Çin yaratılış miti
• Japonya yaratılış efsanesi
• Hint kozmolojisi yaratılış miti
• Titanlar
• Musevi-Hristiyan ve İslam İnançlarına ait yaratılış mitleri
• Star Wars, Tarzan vb. filmlerde günümüz mitolojilerine örnek verilebilir.