Zannın bireye ve topluma zararları

Zannın bireye ve topluma zararları vardır. Doğruyu ve yanlışı, açık belirtileriyle seçmeden, iyice gözleyip düşünmeden zanda bulunulmamalıdır.

• İhtimal üzerine hüküm olan zanlar, gerçeğe uymadığından, başkasına bühtan ve iftira olacağından, zanda bulunanı vebal altına sokacaktır. Başkasına iftira atmak ise onun hakkında yalancı şahitlik yapmak gibi yanlış davranışlara kolayca sürükleyebilir.
• Suizanda bulunan kişi saygınlığını yitirir, insanların nefretini kazanır.
• Kötü zanda bulunmak, sosyal ilişkileri olumsuz etkiler. Akrabalar ve komşular arasındaki samimiyeti zedeler. Suizan, toplumun huzur ve mutluluğuna zarar verdiğinden, kişi kul hakkına girer. Suizanla, bireylerin birbirlerine karşı güvenini sarsacağından ikili ilişkilere zarar verir, toplumsal hayatta düzenin yıkılmasına neden olur.

Suizandan kurtuluş, bu hissin peşine düşmemek suretiyle gerçekleşir. Müslüman, din kardeşinin ayıbını görünce ona hüsnüzan etmeli, iyiye yormaya çalışmalıdır. Aslını bilmediği şeyler hakkında kötü duygu ve düşüncelere kapılmamalıdır. İyiye yorulması mümkün olmayan kötülük kanıtları ortada görülmedikçe hiç kimse hakkında açıkça bilinen ve görülen gerçeklerin ötesinde kötü kanaat beslenmemelidir.

Çünkü hüsnüzan Allah’ın (c.c.), suizan şeytanın telkinidir. Suizan şeytanın insanı saptırmak için ruhuna nüfuz ettiği kapılardan biridir. Bu sebeple hem şeytanın suizan kışkırtmasından hem de kötülerin töhmetinden sakınmak gerekir. Kötülerin içi kirli olduğundan herkeste kusur arar, başkalarını da kendileri gibi kötü görürler. Sonuçta mümin mazur görür, münafık kusur arar. (İhyâ, III, 36.)

Mümin, çevresindekilere her açıdan güven veren ve hüsnüzannı ilke edinen insandır. İnananlara suizandan sakınmayı emreden (Hucurât suresi,12. ayet) Yüce Allah şöyle buyurur: “Bilmediğin şeyin ardına düşme. Doğrusu kulak, göz, kalp, bunların hepsi o şeyden sorumlu olur.” (İsrâ suresi, 36. ayet.)